چکیده:
فرش اسلامی سالیان دراز کالایی تجملاتی بوده که موزهها،مجموعهداران ثروتمند و تاجران متمول،تمامی جهان را به دنبال آن گشتهاند.شهرت قالی پرونده علاء الدین به کیفیت ظریف و زیبایی استثنایی این فرش،ارزش و رمزآملودی احساسی افزود.جای تعجب ندارد که هنوز هم فرشها بازنمایی یکی از ارزشمندترین آثار هنری است که در موزهها و خانوادههای ثروتمند غربی وجود دارد.به علاوه،در دنیای مدرن امروز،فرش به یکی از وسائل ضروری زندگی استاندارد تبدیل شده است.تولید مصنوعی و مدرن باعث شده که فرش به یکی از ارزانترین وسایل پوشاندن کف تبدیل شود بهطوری که میتوان در هرخانه،آپارتمان یا دفتر کار آنرا یافت.علاوه بر اینها،راحتی و گرمای فرش محبوبیت آنرا بالا برده و بر سیستم پوشش کف غالب گشته است.اما ریشههای این سنت به کجا میرسد؟ سهم اسلام در این فرشها چیست؟در این مقاله ابتدا بهطور خلاصه به مرور تاریخچهی ظهور و رشد تولید فرش اسلامی میپردازیم.سپس،به نحوهی انتقال آن به غرب و به تدریج تبدیل شدن آن به یک سنت کفپوشی غربی سخن میگوییم.
خلاصه ماشینی:
رایس این بحث را چنین تایید میکند:6 «این واقعیت که طرحهای مشابهی الهامبخش تزیینات چوبی دوران میانی مصر بودهاند،در کنار رقابت معروف نساجان مصری در دورههای اولیه،تاییدکننده وجود یک صنعت فرش محلی است و اگر بهطور کل چنین چیزی وجود داشته،اوائل قرن هشتم یا نهم شروع شده است».
مقایسه فرش ایرانی و ترکی (به تصویر صفحه مراجعه شود) آنچه گفته شد تمام جزییات فرشهای سایر مناطق دنیای اسلام مانند آندلس،شمال آفریقا،افغانستان و هند نمیشود که به نوبهی خود در غنا و کیفیت فرش اسلامی سهم داشتهاند،بلکه تمرکز متن روی مناطقی بوده است که بر هنر اروپا تاثیری بلندمدت داشتهاند.
در این فرشها علاوه بر طرحهای خاص حیوانی،یک عنصر ترکی وجود دارد که میتوان نشانگر تکنیک گرهزنی مشابه باشد:03 در نقاشیهای رنسانی به راحتی میتوان فزونی محبوبیت فرش اسلامی بهخصوص فرشهای ترکی و ایرانی را دید.
برای مثال نقاشی وی که سفیر فرانسوی نامیده شده،دو مرد ثروتمند را نشان میدهد که جلوی میزی ایستادهاند که روی آن یک فرش عثمانی پهن شده است(تصویر 5).
نقاشیهای ون ایک از باکره و کودک با سنت دوناتیان،سنت جورج و کانن وندر پائل (تصویر 8)،که در سال 6341 در بلژیک کشیده است،مریم را نشسته روی فرشی با طرحهای هندسی نشان میدهد که در اصل دایرههای رسم شده اطراف طوقهایی است که با اشکال لوزی و ستاره هشتپر ترکیب شدهاند.
گفته میشود که این فرشها(که نقاشی شدهاند)توسط هنرمندان ترکی که در ونیز در فونداکو دی تورکی زندگی میکردند،بافته شده بودند که راهنمای دیگری برای چگونگی بازتولید فرش ترکی- اسلامی به صورت تغییر شکل یافته به آنچه ونتیان کارپاچیو نامیده میشود،بهدست میدهد.