چکیده:
انتظار بشر از دین از مباحث زیربنایی است که در سال های اخیر مورد توجه اندیشه وران قرار گرفته، و نگارنده درصدد است تا این مسأله را از منظر عارفان و عرفان نظری بررسی کند؛ البته عنوان انتظار بشر از دین، در منابع عرفانی یافت نمی شود؛ ولی مفاهیمی مانند شریعت، طریقت، حقیقت، رسالت، نبوت، ولایت و انسان کامل می توانند دیدگاه معینی را در این حوزه به ارمغان آورند. مهم ترین نیاز بشر به دین در عرفان اسلامی، معرفت ذات حق تعالی، اسما، صفات، احکام، اخلاق، تعلیم به حکمت و قیام به سیاست است. در ادامه مقاله، دیدگاه عارفانی چون محیی الدین بن عربی، حمزه فناری، عزیزا نسفی، عبدالصمد همدانی، سیدحیدر آملی درباره انتظار بشر از دین مطرح، و در پایان به مقایسه دین اسلام و عرفان نظری اشاره، و عدم مطابقت کلی این دو حوزه تبیین شده است؛ گرچه اهداف عرفان که سیر و سلوک و قرب الاهی است، از دین اسلام ظهور می یابد.
خلاصه ماشینی:
"عارفان اسلامی به اتفاق آرا به لزوم و ضرورت شریعت فتوا داده و بیان شریعت را از مهمترین انتظارات منطقی عارفان از دین شمرده و بر این اساس فرمودهاند: ان الشرع وضع الهی و ترتیب ربانی واجب علی الانبیاء و الاولیاء علیهمالسلام القیام به والامر باقامته اعنی واجب علیهم تکمیل مراتبه الثلاثة الجامعة لجمیع المراتب، (9) و طریق رسیدن به مقام محبت و معرفت را همانا شریعت میدانند: واعلم ان الطریق الحق الذی طلب الله سبحانه بمثل قوله «اجبت او اردت ان اعرف فخلقت الخلق» ان یعرفوه به هو ماجاءت به السنة التشریع المنزلة علی الرسل صلوات الله علیهم اجمعین؛ (10) بنابراین هر گاه که اقامت دین کنی به انقیاد اوامر و احکام او که عبارت از شرع است، کمال تو حاصل گردد و از سعدا باشی، (11) و اما منصب تشریع و قانونگذاری و نیز نسخ پارهای از احکام شریعتی که پیشتر وضع شدهاند فقط به وسیله رسول و نبی انجام میپذیرد، (12) و سر اینکه نبوت تشریع و رسالت در نبی اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم انقطاع پذیرفته، این نکته است که رسول اکرم صاحب مقام جمعی است و مجالی برای تشریع هیچ یک از آفریدگان پس از او باقی نمیماند؛ به همین جهت شریعت او جاودان و حاکم بر دیگر شرایع است (13) و همچنین صاحب شریعت اسلامی، جامع تمام کلمات الاهی است؛ به همین دلیل، شریعت اسلام کاملترین شرایع به شمار میرود؛ (14) زیرا حکمت أخذ شریعت، کمال انبیا و غایت صفای بواطن و ظهور تجلی حق بر آنها است که توان درک فرشته و احکام الاهی و کشف اعیان ثابته را مییابند."