چکیده:
در این پژوهش در پی جواب دادن به این سوال ها هستیم که هویت ملی در شعر اخوان ثالث، چه مولفه هایی دارد؟ در اندیشه و شعر او این مولفه ها به چه صورتی به کار رفته است؟ دامنه مفاهیم هویت ملی به کدام مبانی محدود می شود و هنگام بررسی و تبیین اصطلاحات هویت ملی در شعر وی چگونه می توان آنها را تعریف کرد و ساختارشان را تعیین نمود؟ نخست اشعار اخوان را بر اساس شیوه تحلیل محتوایی بررسی نموده ایم و سپس با استفاده از نتایج این تحلیل، و بررسی داده های متن، به ابعاد گوناگون سوال های طرح شده پاسخ داده ایم. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، بیشتر آثار اخوان ثالث را بررسی و مبانی هویت ملی را بر اساس آنها تحلیل و دسته بندی کردیم؛ همچنین تمام کتاب ها و مقاله هایی را که درباره شعر اخوان نوشته شده، و امکان دسترسی به آنها وجود داشته، مطالعه نموده ایم.
خلاصه ماشینی:
"اخوان خود در این خصوص گفت:«منقصۀ شهر سنگستان را برای خودم این جور توضیح میدهم که شاهزادهای،آدمی آمده ازسرزمینی که صاحب ثروتهای بیقیاس و شمار و دارای سوابق چنین و چنان بودهاست و نه تنها میبیند؛بلکه با تمام حواس ظاهری و باطنیاش درمییابد که اینسرزمین مورد هجوم و غارت جهانخوارگان واقع شده و قضیه،قضیۀ خوان یغما وتالان و تاراج همهجانبۀ عجیب و جهانی است و قضیه یک ستم عظیم و مظلومیتبزرگ و آن شاهزاده،آن آدم را به عنوان نمودار و مثل دیگر آدمهای آن سرزمین بهشکلی در منتهای عجز و ناتوانی دست و پا بسته رها کردهاند.
-2-هویت سیاسی-اجتماعی هویت اجتماعیای که اخوان در شعر خود مطرح کرد،بر اساس تقسیمبندیهایفرمالیته و یا بنیادین هویت ملی،به بعد سیاسی آن مربوط میشود نه بعد اجتماعی و یاهویت اجتماعی؛ولی او این مؤلفهها و مبانی را در اجتماع کاویده و چندان به سیاستو فرهنگ کارگزاران سیاست مشغول نشده است؛به عبارت دیگر او بازتاب اعمالفرهنگ سیاسی را در جامعه کاویده و تأثیرهای ژرف آن را بر اجتماع آن روزگاربررسی و تحلیل کرده است.
مبانی هویت اجتماعی در شعر اخوان را بدین صورت میتوان جمعبندی کرد: الف)در جامعۀ استبدادزدۀ ایران با سلطنت شاه و مداخلۀ بسیاری از گروههایتندرو سیاسی:بر اثر شکستهای سیاسی،گاهی تباهی به همگان تعمیم داده میشود وشاعر،کل جامعۀ ایرانی را غرق سیاهی و نابودی مییابد.
مبانیای که اخوان به منزلۀ مؤلفههای هویت ملی در شعر خود بهکار گرفته و در حد توان شاعری خود،آنها را پرورانده و به ابعاد کلی آن توجه کرده،معطوف به تاریخ زندگی شاعر در برههای از زمان خاص بوده است."