چکیده:
القاعده عراق را میتوان اصلیترین بازیگر غیردولتی در عراق پس از حمله آمریکا به این کشور محسوب کرد.این گروه به عنوان چالش برانگیزترین گروه مخالف روند سیاسی عراق با رویکردی مسلحانه و خشونتآمیز بعد از حمله آمریکا در این کشور ظهور کرد،اما با گذشت چند سال و به ویژه از سال 7002 القاعده عراق به تدریج به سمت ضعف و افول رفت.هدف این نوشتار بررسی عوامل ظهور و افول القاعده در عراق است.در این راستا ابتدا به عوامل ظهور و به ویژه تشدید شکافها و منازعات بین گروههای داخلی عراقو رویکرد مخالفتآمیز گروههای سنی پرداخته میشود.سپس با تبیین اهداف،استراتژی و عملکرد القاعده در عراق به عوامل افول و تضعیف این گروه از جمله واکنش گروههای سنی و تقابل اغلب سنیها با آن اشاره میشود.
خلاصه ماشینی:
"بعد از حمله آمریکا به عراق بود که گروههای سلفی-جهادی مختلف و به ویژه القاعده عراق به عنوان گروههای شورشی مخالف روند سیاسی جدید و حضور آمریکا ظهور کردند و به بازیگری عمده در عرصه عراق تبدیل شدند.
(Cordesman,2007) هرچند حضور نیروهای آمریکایی در عراق فرصت و انگیزهای عمده برای وارد شدن ستیزهجویان خارجی به این کشور، سازماندهی القاعده،عضوگیری و انجام عملیات خشونتآمیز علیه نیروهای آمریکایی، مردم و نیروهای امنیتی دولت جدید عراق ایجاد کرد،اما عامل مهمتر و اصلی را میتوان محیط درونی عراق پس از صدام از جمله فروپاشی ساختارهای سیاسی و نظامی- امنیتی سابق و شکلگیری ساختار جدیدی از قدرت برشمرد.
هر چند حضور نیروهای آمریکایی انگیزهای جدی برای ورود ستیزهجویان خارجی به عراق بود،اما عامل اصلی سازماندهی و نقشآفرینی القاعده در عراق تشدید شکافها و منازعات بین گروههای داخلی عراق و در واقع مخالفت و منازعه سنیها با سایر گروهها و روند سیاسی جدید بود.
استراتژی القاعده عراق برای دستیابی به اهداف خود،ایجاد جنگ داخلی تمام عیار بین گروههای شیعی و اعراب سنی با کشاندن شبه نظامیان شیعی به واکنش نظامی و در نهایت شکست روند سیاسی جدید و اخراج نیروهای خارجی بود.
در تبیین تضعیف و افول القاعده در عراق علاوه بر خیزش قبایل سنی و ظهور شوراهای بیداری میتوان از عوامل دیگری از جمله اعزام حدود چهار هزار نیروی جدید آمریکایی به استان الانبار در قالب استراتژی سال 7002 آمریکا در عراق و همچنین عملیاتهای مشترک نیروهای آمریکایی و عراقی نام برد."