چکیده:
حوزه پدیدهشناسی دین،حوزهای تازه و بکر است و نگاهی اجمالی به کتابهایی که در این زمینه به زبان فارسی تألیف و ترجمه شدهاند،چنین مطلبی را تأیید میکند از اینرو،ترجمه در این حوزه باید با حساسیتهای بسیار بیشتری در نسبت با حوزههای دیگر صورت گیرد،زیرا ترجمه از این حوزه و در مورد این حوزه میتواند سنگ بنای فهم ما از پدیدهشناسی دین قرار گیرد و اگر در همین گام اول با ترجمهای مواجه شویم که چندان مناسب و در خور نباشد و نقدی هم از آن صورت نگیرد،چنین ترجمهای میتواند فهم تاریخی ما را نسبت به پدیدهشناسی دین دچار خطا نماید.نگارنده در این مقاله به نقد و بررسی کتاب مفهوم امر قدسی نوشته رودلف اتو(که یکی از پدیده شناسان دین محسوب میشود)و ترجمه همایون همتی میپردازد. نگارنده در ابتدا ای از محتوای فصول این کتاب را ارائه میکند در گام بعد،به نقد و ارزیابی ترجمهء فصل اول این کتاب(که 5 صحفه متن فارسی را در برمیگیرد)میپردازد.به نظر نگارنده،نقد و بررسی ترجمه همین چند صفحه(که شامل بررسی دهها اشکال است)میتواند معیار و محکی برای نتیجه گیری در مورد کل کتاب باشد.نتیجه گیری نگارنده این است که ترجمه این کتاب در بردارنده اشکالات فراوانی است و همین امر باعث میشود که به فهم محتوای اصلی کتاب راهی نیابیم و در ابهامی مطلق فرو رویم.به رغم این سخنان، داوری نهایی از آن خوانندگان نکته سنج است.
خلاصه ماشینی:
"5)عبارت«تنها بر این پایه است که حصول باور،در مقابل احساس محض، امکان پذیر است»دقیق نیست،زیرا الف)عبارت such terms بهمعنای«چنین شرایطی»است و نه«این پایه» ،ب)عبارت حصول در متن انگلیسی وجود ندارد و افزودهء مترجم است،حال آنکه همین جمله را بدون افزودن کلمهای میتوان اینگونه ترجمه کرد:«تنها در چنین شرایطی است که باور،در تقابل با احساس صرف،ممکن میشود».
توضیح: در این مورد چند اشتباه وجود دارد:نخست اینکه مترجم عبارت the name but sound and smoke[; where name stands fot conception or thought را به اشتباه اینگونه ترجمه کرده است:«نام چیزی جز صوتی مبهم نیست،زیرا نام نمایشگر نگرش و اندیشه است»،زیرا 1) جمله منفی نیست،2) Where به معنای«زیرا"نمیباشد،3)عبارت the name but sound and smoke به صورت تحت الفظی به این معناست که ما با نامی سرو کار داریم که فاقد صدا و دود است، یعنی نامی که فاقد مسمی و محتوا است.
حتی در مورد عرفان،اگر عرفان را به عنوان امری بیان ناپذیر تلقی کنیم،واقعا به این معنا نیست که مطلقا نمیتوان چیزی دربارهء آن گفت زیرا در غیر این صورت،عرفان تنها در یک سکوت محض و مطلق وجود داشته در حالی که معمولا یکی از ویژگیهای بارز عرفان سخن پردازی و فصاحت سرشار ایشان است.
زیرا الف)در متن انگلیسی،عبارت subject وجود دارد و مترجم آن را«موجود محدود»ترجمه کرده است،ب)ترجمهء دقیق قسمت دوم جمله بدینگونه است:«ما این سوژه،سوژهای است که ذات عمیق ترش بر حسب این صفات درک نمیشود و در واقع نمیتواند درک شود؛سوژهای که مستلزم نوع کاملا متفاوتی از درک است»،در ترجمه فارسی،عبارت its deeper essence ،کنه ذات او ترجمه شده است،حال آنکه صفت در اینجا تفصیلی است و از سوی دیگر،فعل این جمله آن چنانکه مترجم میپندارد«محدود شدن» نیست بلکه«درک شدن»است."