چکیده:
علم آیات مشابه از جمله علوم قرآنی محسوب می شود.آیات مشابه،آیاتی است که موضوع واحدی را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می کند،اما از نظر چینش و گزینش الفاظ تفاوت هایی نیز دارند،برخی از این تفاوت ها ـ که از آن با عنوان اقسام آیات مشابه یاد می کنیم ـ عبارتند از:تذکیر و تانیث،تقدیم و تاخیر،حذف و اضافه،مفرد و جمع،اختلاف در نوع جمع،اختلاف در فواصل آیات و… آنچه در این علم مورد بحث قرار می گیرد،حکمت اختلافات آیات مشابه است.اینکه چرا لفظی در یک آیه مقدم و در آیه مشابهش موخّر شده،یا چرا واژه ای در یک جا ذکر و در جای دیگر حذف شده،یا چرا کلمه ای در یک آیه به شکل مفرد و در آیه مشابه به شکل جمع به کار رفته و از این دست تفاوت ها.در مقاله حاضر کلیاتی در مورد علم آیات مشابه ارائه کرده و ضرورت،مراحل شکل گیری و تدوین این علم را تبیین می کنیم و خواهیم گفت که بررسی این علم چه تاثیرات به سزایی در فهم قرآن دارد.
خلاصه ماشینی:
"آیات مشابه،آیاتی است که موضوع واحدی را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می کند،اما از نظر چینش و گزینش الفاظ تفاوت هایی نیز دارند،برخی از این تفاوت ها ـ که از آن با عنوان اقسام آیات مشابه یاد می کنیم ـ عبارتند از:تذکیر و تأنیث،تقدیم و تأخیر،حذف و اضافه،مفرد و جمع،اختلاف در نوع جمع،اختلاف در فواصل آیات و… آنچه در این علم مورد بحث قرار می گیرد،حکمت اختلافات آیات مشابه است.
دقت در استعمال الفاظ به گونه ای است که گویا هر لفظ برای همان مکان خلق شده و نمی توان کلمه ای مشابه را به جای آن قرار داد.
3ـ1 ـ تأثیر این علم در فهم آیات قرآن:اغلب مفسران نسبت به طرح اسرار و حکمت های آیات مشابه بی توجه بوده اند.
دلیل این سخن،مثال هایی است که برای آیات مشابه ذکر کرده اند.
بنابراین می توان آیات مشابه را چنین تعریف کرد: آیات مشابه آیاتی است که موضوعی را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می کند،اما از نظر ساختار کلام دارای تفاوت هایی است که برخی از این تفاوت ها عبارتند از:تقدیم و تأخیر،حذف و اضافه،تعریف و تنکیر،افراد و جمع،تبدیل حرف به حرف دیگر،تبدیل کلمه به کلمە دیگر و …9 3.
ابن منادی (ت3360ق)از کسانی است که کتابش را به این شیوه تألیف نموده،او در بخش دوم کتابش آیات مشابه را از آغاز تا پایان قرآن جمع آوری کرده است.
این کتاب از دو بخش تشکیل شده و نویسنده در بخش اول کتابش که آن را»النوع الابوابی«نام نهاده، آیات مشابه را به صورت غیر منسجم ذکر کرده است."