چکیده:
چون ادبیات آینة تمامنمای روح یک ملت و منعکسکنندة تحولات اجتماعی هر عصر است؛
ادبیات جنگ به ویژه شعر آن نشاندهندة هشت سال دفاع و مقاومت ملت مبارز ایران است.
در این مقاله سعی شده است انعکاس تحولات ناشی از جنگ بر موضوعات، مضامین و قالبهای
شعر این دوره ارزیابی شود. برای تبیین این مسأله با مروری بر اشعار جنگ، ابتدا به
بحث دربارة ویژگیهای شعر جنگ و موضوعات و مضامین آن پرداخته، تحولات خاص هر قالب
را بررسی کردیم. ضمن این بررسی آشکار شد تجلی و تأثیر جنگ بر ادبیات، موضوعات و
مضامین تازهای را که پیش از این در شعر جایگاهی نداشتند به عرصه شعر و شاعری وارد
کرد؛ چنانکه این اشعار بیانگر عاطفه، تخیـل و احساسات شاعرانة شاعران جنگ هستند.
قالبهای شعر جنگ نیز بسیار متنوع است و شاعران از تمامی قالبهای کلاسیک و نو با
زبانی ساده و عاری از تکلف برای بیان موضوعات و مضامین مورد نظر خود استفاده
کردهاند اما فراوانی غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و قالبهای نو چشمگیرتر از سایر
قالبهاست، همچنین قالبهای غزل و رباعی در شعر جنگ صبغهای خاص دارند.
Literature is like a mirror of a society and is a reflector of social changes in every era. The literature of war specially poem shows the eight years sacred defence of Iranian people.
This article tried to show the reflection of events caused by war on subjets، meaning and forms of poems. First of all we considered the speciality of war poems and it's meaning and forms and studied special transformations of every form. The results show that the influencees of war on literature، caused new subjects and meaning that there were not before and set forth the poet's thoughts and feelings. The forms of war poems are very various and poets use these various kind of poetry as classical or modern forms.
خلاصه ماشینی:
برای تبیین این مسأله با مروری بر اشعار جنگ، ابتدا به بحث دربارة ویژگیهای شعر جنگ و موضوعات و مضامین آن پرداخته، تحولات خاص هر قالب را بررسی کردیم.
قالبهای شعر جنگ نیز بسیار متنوع است و شاعران از تمامی قالبهای کلاسیک و نو با زبانی ساده و عاری از تکلف برای بیان موضوعات و مضامین مورد نظر خود استفاده کردهاند اما فراوانی غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و قالبهای نو چشمگیرتر از سایر قالبهاست، همچنین قالبهای غزل و رباعی در شعر جنگ صبغهای خاص دارند.
استفاده از تعابیر قرآنی و دینی، همچنین اسطورههای دینی و تاریخی از ویژگیهای مثنویهای اوست؛ احمد عزیزی در اشعار خود نیز از طبیعت و زیباییهای آن غافل نمیماند: سینه از زخــم شقایــق چاک کـن گلشناسان، عطردانــاناند و بـس بعــد روح لالـــه را ادراک کــن فاتحــان غنچـه آنانانـد و بـس (عزیزی، 1367: 205) علاوه بر شعرای مذکور، مشفق کاشانی، قادر طهماسبی، حمید سبزواری، محمود شاهرخی، حسین اسرافیلی، علیرضا قزوه، ساعد باقری و مهرداد اوستا نیز از این قالب برای توصیف و شرح موضوعات و مضامین جنگ سود جستهاند.
قیصر امینپور، محمدرضا عبدالملکیان، سلمان هراتی، علی موسوی گرمارودی، علیرضا قزوه، بهمن صالحی، حسن حسینی، ضیاءالدین ترابی، طاهره صفارزاده و صدیقه وسمقی از شاعر نوپرداز جنگ هستند و در این میان حمید سبزواری و علی معلم با شعر نو مخالفاند.