چکیده:
استفاده از مطالعات ژئومورفولوژی، با توجه به پیشرفتهای اخیر در هیدرولوژی دیرینه
سیلاب، بهعنوان مکملی برای نگرشهای هیدرولوژیکی متداول مورد نیاز است. عوامل مؤثر
در سیل خیز بودن حوضه رئیس کلا به دو دسته تقسیم میشوند: الف) عوامل مربوط به حوضه
زهکشی؛ ب)عوامل مربوط به کانال رود که نقش مهمی در تغییر یا ایجاد لندفرمهای
رودخانهای داشته و بیشتر تحت تأثیر لیتولوژی و تکتونیک قرار دارند. برای تخمین دبی
با استفاده از شاخصهای دیرینه تراز و روشهای گیاهی از چند مقطع نقشهبرداری شد و در
بازههای مختلف تنش برشی، قدرت رود و سایر پارامترهای مورد نیاز با استفاده از
نرمافزار HEC-RAS محاسبه شد؛ سپس آثار فرسایشی و اشکال رسوبی ناشی از سیلاب بررسی
شد. مطالعه حاضر نشان میدهد که با استفاده از شاخصهای دیرینه تراز و توانش جریان
در رودخانههای پرشیب و کوچک کوهستانی، میتوان بزرگی سیلاب را با دقت بیشتری
پیشبینی کرد و در طراحی سازهها و پهنهبندی خطر آن را به کاربرد.
خلاصه ماشینی:
"برای تخمین دبی با استفاده از شاخصهای دیرینه تراز و روشهای گیاهی از چند مقطع نقشهبرداری شد و در بازههای مختلف تنش برشی، قدرت رود و سایر پارامترهای مورد نیاز با استفاده از نرمافزار HEC-RAS محاسبه شد؛ سپس آثار فرسایشی و اشکال رسوبی ناشی از سیلاب بررسی شد.
در این مقاله که نگرش دوم مدنظر قرار داشته و هدف اصلی آن بررسی آثار ژئومورفیکی سیل در حوضه رئیس کلا و تخمین دبی اوج سیلاب با استفاده از روشهای پائوهیدرولوژی بوده است، حوادث بزرگ و نادر نقش ژئومورفیک مهمی را در بعضی از محیطهای رودخانهای بازی میکنند و ممکن است برای حمل رسوبات با قطر زیاد سیلابهای با دوره برگشت طولانیتر در آنها لازم باشد.
در این راستا، مطالعات پالئوهیدرولوژیکی با استفاده از ابعاد و نوع کانال یا بزرگی نهشتههای درون رودخانهای میتواند در بازسازی دادههای مربوط به سیل استفاده شود و افزون بر این، تحلیلهای هیدرولوژیک در مناطق بدون ایستگاه هیدرومتری نیز با توجه به امکانپذیر بودن بررسی و مطالعه ابعاد کانال یا مسیر آبراههها و سایر شاخصهای ژئومورفیک مربوط به آنها با استفاده از روشهای مختلف از جمله روش شیب - سطـح مقطع میسر میباشد.
بنابراین شکل حوضه در قسمت بالادست تقریبا بهصورت مربع است که این عامل با توجه به شیب زیاد حوضه باعث کوتاه شدن زمان تمرکز و افزایش حجم رواناب نسبت به سطح تحت زهکشی شده و باعث ایجاد سیلابهای ناگهانی میشود.
تحقیق حاضر نشان میدهد که میتوان با استفاده از شاخصهای دیرینه تراز PSI، شاخصهای توانش رودخانه (قدرت رود، تنش برشی بستر)، ژئومتری کانال، وجود رسوبات درشتدانه (که هم نشاندهندة قدرت رود در مواقع سیلابی هستند و هم بهعنوان عاملی فرساینده محسوب میشوند) میتوان تأثیرات سیلابهای بزرگ را در یک کانال تشریح کرد."