چکیده:
اگر قتل در یکی از ماه های حرام صورت گیرد یک سوم دیه بر میزان تعیین شده افزون می گردد که از آن به تغلیظ دیه تعبیر می شود. موضوع تغلیظ دیه در فتاوای فقهای امامیه مورد اشاره واقع شده و به صورت عموم بین انواع قتل فرقی گذاشته نشده است . در قانون مجازات اسلامی برای همه انواع قتل ها ( عمد ، شبه عمد و خطای محض ) تغلیظ دیه در نظر گرفته شده است . قرآن کریم حکم حرمت ماه های حرام را بیان نموده اما سخنی از تغلیظ دیه در آن دیده نمی شود.
این نوشتار ضمن باز کاوی روایات وارده در خصوص تغلیظ دیه در ماه های حرام با توجه به عدم صراحت روایات مربوط به تغلیظ دیه مقدر به میزان یک سوم در قتل خطایی و با توجه به عدم تحقق هتک حرمت در این نوع قتل به این نتیجه رسیده است که روایات تغلیظ دیه شامل قتل خطایی نمی شود و حکم تغلیظ دیه اختصاص به قتل عمد و شبه عمد دارد . آنچه که حکم تغلیظ دیه را در معرض تردید جدی قرار می دهد عدم صراحت روایات و فقدان عنصر قصد در قتل غیر عمدی است که انتهاک ( هتک حرمت ماه های حرام ) در این ماه صورت نمی گیرد و تغلیظ هم به دنبال آن منتفی می گردد .
As is commonly believed by Imamiyeh jurisprudents, a murder commitment made in religiously- prohibited months would cause an increment in blood money to one third. The increment is called taghlize diyeh, increasing blood money. The increasing includes all three kinds of murder commitments, namely intentional, quasi-intentional and unintentional ones, the very meaning written down in Islamic punishment law.
It should be stated that though the four months have been Qoranically judged to be forbidden, the problem of taghliz is not Qoranic. In this paper, the traditions of taghliz have been deeply studied. In this way, it has been argued that there can not be found any clear designation for taghliz in unintentional murder. In addition, it is clear that unintentional murders do not break any prohibition. Therefore, the pen has concluded that taghliz is limited to intentional and quasi-intentional murders and does not include unintentional murder.
خلاصه ماشینی:
گروه اول : روایاتی که به کلیت تغلیظ دیه و مجازات در قتل خطایی تصریح دارند روایاتی که تغلیظ دیه را در قتل خطایی تصریح کرده است که می توان به سه روایت از این دسته اشاره نمود : روایت نخست : « محمد بن یعقوب عن عده من أصحابنا عن سهل بن زیاد عن ابن محبوب عن ابن رئاب عن زراره عن أبی جعفر ـ علیه السلام ـ قال سألته عن رجل قتل رجلا خطأ فی الشهر الحرام قال تغلظ علیه الدیة و علیه عتق رقبة أو صیام شهرین متتابعین من أشهر الحرم قلت فإنه یدخل فی هذا شیء فقال و ما هو قلت یوم العید و أیام التشریق قال یصوم فإنه حق لزمه.
بررسی سندی و دلالتی روایات از جمله نکات قابل توجه در خصوص این روایات آن است که هیچ یک از فقهای عظام شیعه در باب تغلیظ ثلث دیه به روایات مذکور استناد نکرده اند اما در مبحث مربوط به حرمت روزه گرفتن در ایام تشریق و عید ، همچنین در خصوص وجوب کفاره بر قاتل در صورت ارتکاب قتل در یکی از ماه های حرام ، این روایت را مورد بررسی قرار داده اند.
بررسی سندی و دلالتی روایت روایات اول و دوم که کلیب الاسدی آنها را از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل کرده است، از مهم ترین و شاید بتوان گفت تنها مستند فقهای شیعه در صدور حکم تغلیظ یک سوم دیه قتلی است که در ماه های حرام واقع می شود.