چکیده:
محمد اقبال لاهوری بیگمان یکی از بزرگترین شاعران دو زبانهء شبه قارهء هند و پاکستان است که شعر و ادبیات فارسی تأثیر زیادی در تکامل شخصیت و پدید آمدن آثار وی داشته است.اقبال در نتیجهء آشنایی با شعر فارسی و پرورش در مکتب شاعران بزرگی چون سنایی،مولوی،سعدی،حافظ و...توانسته است در قالب مثنوی و غزل و رباعی و...سرودههایی زیبا،عمیق و به اسلوب بیافریند که بازتاب اندیشهء آنان و دریافتهای ذهنی خود شاعر است.البته،اگرچه اقبال با بهرهگیری از تعالیم اسلامی و عرفانی عمیقا متأثر از مولوی بوده است،اما در برخورد با سعدی و حافظ و بهرهگیری از سبک و سیاق و آراء و اندیشههای آنان چنین نبوده است.به هر حال،او توانسته است با آفرینش آثار ارزشمندی چون اسرار خودی،رموز بیخودی،زبور عجم،گلشن راز جدید،پیام شرق،می باقی، جاویدنامه و...جایگاه ویژهای در حوزهء ادبیات تطبیقی داشته باشد.
نگارنده در مقالهء حاضر برخی از این تأثیرات و بهرهگیریهای فکری و هنری اقبال از شاعران بزرگ فارسی تا حافظ شیرازی را عرضه کرده است.
خلاصه ماشینی:
"اقبال از شاعران بزرگ فارسی تا حافظ شیرازی را عرضه کرده است.
در فرهنگنامهء ادبی فارسی ادبیات تطبیقی چنین تعریف شده است:«از
اقبال بوده و به شعر زیر از فردوسی استناد و استشهاد کرده است:چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی خداوند امر و خداوند نهی
چنانکه در شعر زیر از قصیدهء معروف منوچهری دامغانی تضمین کرده است:«الا یا خیمگی!خیمه فروهل که پیش آهنگ بیرون شد ز منزلخرد از راندن محمل فرو ماند زمام خویش دادم در کف دل
اقبال به سنایی شاعر عارف بسیار ارادت داشت و به زبان مزار او رفته است.
مورد استقبال اقبال قرار گرفته است:بهریک گل خون صد گلشن کند از پی یک نغمه صد شیون کندشعلههای او صد ابراهیم سوخت تا چراغ یک محمد بر فروخت
تأثیر مولانا در شکلگیری افکار اقبال بسیار وسیع و گسترده است و در جای
کرده و مزایای مرشد بزرگ مولانا در گفتههای اقبال متجلی و متلألأ است:پیر روم آن صاحب ذکر جمیل ضرب او را سطوت ضرب جلیلآن غزل در عالم مستی سرود هر خدای کهنه آمد در سجود
خود را به رابطهء معنوی و تأثیرپذیری معنوی اقبال از مولانا اختصاص داده است.
اقبال بسیاری از مضامین شعر سعدی را استقبال و گاهی نیز با افکار سعدی
بسیاری از اصطلاحات و تعبیرات زبانی و ادبی خود حافظ را نیز وام گرفته است و
هـ)،دومین شاعر بزرگ فارسی است که در میدان غزل به شیوهء حافظ زیاد توجه
اقبال لاهوری از بزرگان عرصهء ادبیات تطبیقی است که از یکسو،با تسلط بر
اقبال لاهوری متأثر از شاعران دیگر ادبیات فارسی بعد از حافظ نیز هست که"