چکیده:
هدف:این مقاله اهداف سهگانهء ذیل را پیگیری کرده است:نخست،شناسایی حوزههای علمی معاصر نهضت ترجمه (از اواخر قرن اول تا اواخر قرن سوم)؛دوم،بررسی فرایند ترجمه و نقل علوم از حوزههای علمی وقت دنیا؛سوم، بررسی عوامل و زمینههای راهاندازی و تقویت نهضتترجمه.روش:برای تحقق این سه هدف با روش مطالعهء کتابخانهای،نخست گزارشی اجمالی ازوضعیت فرهنگی و علمی اعراب جاهلی ارائه و به دنبال آن،مراکز علمی معاصر صدر اسلام(حوزهء علمی اسکندریه،حوزهء علمی سریانی و بلاد شرق ادنی،حوزهء علمی ایرانی،حوزهءة علمی هندی)شناسایی و به صورت اجمالی وضعیت تاریخی-علمی آنها بررسی و گزارشی از نحوه و موارد ترجمه شده و دانشمندان مترجم هر حوزه،ارائه شده است.یافته:عوامل و زمینههای شکلگیری ترجمهء علوم حوزههای علمی مذکور و همچنین موارد تأثیرگذار در گسترش فرایند نهضت ترجمه،شناسایی و معرفی شدهاست.نتیجهگیری: دین اسلام به دلیل جهانبینی و مبانی معرفتی و ارزشی خود،با علومی که مبتنی بر منابع معرفت عقلی،تجربی و شهودی حاصل شدهاند،برخورد مثبت دارد؛حتی اگر این علوم در فرهنگها و تمدنهای غیر دینی متولد شده باشند.حوزههای علمی ایرانی،هندی،سریانی و بلاد شرق ادنی و اسکندریه،مهمترین مراکزی بودند که علومی از قبیل فلسفه،منطق، پزشکی،نجوم،ریاضیات،موسیقی و گاه ادبیات،از آنها به زبان عربی ترجمه شد و مورد استفاده مسلمین قرار گرفت.
Aim: The present study aims to focus on three aspects: first- diagnosing the contemporary scientific translation movement (first century to third). Second- study and analyses of translation process from word scientific texts.Third- studying the factors of developing and promoting translation movement. Method: The method sued in present research in library study method. The paper has a glance at cultural and scientific situation of Arabian age of ignorance and scientific centers of early Islam are studied. The article discusses about some of the translators and some translated texts and the way and method of their translation. Results: At the end of the paper، the author of the article introduces and discusses the basis and backgrounds of scientific translation formation and effective factors in developing translation movement. Conclusion: Islam has a positive approach toward sciences based on intuitive، experimental and visionary knowledge even if they were a production of non-religious civilizations and cultures، due to islamic knowledge bases and islamic word view. Sciences such as philosophy، logic، medicine، astronomy، mathematician، music and literature from scientific fields like iranian، indian، syria c، near east and Alexandria were translated into arabic.
خلاصه ماشینی:
معرفت در دانشگاه اسلامی /64سال پانزدهم،شماره /1بهار 0931 Knowledge in Islamic University,2011(Spring)46,Vol. 15,No. 1 وضعیت حوزههای علمی معاصر،نهضت ترجمه و زمینهها و عناصر شکلگیری نهضت عزیز نجفپور1 فاطمه گیتیپسند2 عبدالحسین خسرو پناه3 چکیده هدف:این مقاله اهداف سهگانهء ذیل را پیگیری کرده است:نخست،شناسایی حوزههای علمی معاصر نهضت ترجمه (از اواخر قرن اول تا اواخر قرن سوم)؛دوم،بررسی فرایند ترجمه و نقل علوم از حوزههای علمی وقت دنیا؛سوم، بررسی عوامل و زمینههای راهاندازی و تقویت نهضتترجمه.
روش:برای تحقق این سه هدف با روش مطالعهء کتابخانهای،نخست گزارشی اجمالی ازوضعیت فرهنگی و علمی اعراب جاهلی ارائه و به دنبال آن،مراکز علمی معاصر صدر اسلام(حوزهء علمی اسکندریه،حوزهء علمی سریانی و بلاد شرق ادنی،حوزهء علمی ایرانی،حوزهءة علمی هندی)شناسایی و به صورت اجمالی وضعیت تاریخی-علمی آنها بررسی و گزارشی از نحوه و موارد ترجمه شده و دانشمندان مترجم هر حوزه،ارائه شده است.
در همان دوران و در خارج از مرزهای شبه جزیرهء عربستان،چهار حوزهء اصلی علمی را میتوان برشمرد که علوم و معارف قابل توجهی داشتهاند و بعد از ظهور اسلام به مرور و در عرض چند قرن،علوم و معارف آنها به زبان عربی ترجمه شده و در اختیار مسلمین قرار گرفته است.
حران در پزشکی و ریاضیات هم شهرت داشته و مترجمان زیادی را در دامن خود پرورانده است و عالمان آن،علوم مختلف را به عراق و شام انتقال دادند و درست است که در عهد خلفای عباسی به شکوفایی زیادی نرسیدند،ولی آثار آن در قرنهای بعد در مدرسهء نظامیهء بغداد و مستنصریه که از قدیمیترین دانشگاههای جهان اسلام بودند،ظهور یافت.