چکیده:
با توجه به اهمیت موضوع ولی، ولایت و خاتم ولایت در عرفان اسلامی و محل اختلاف بودن آخرین ولی در میان اندیشمندان غربی که در حوزه عرفان اسلامی قلم زده اند، این پژوهش تلاش خواهد کرد ضمن گزارش مهم ترین دیدگاه های موجود، به بررسی و نقد آنها بپردازد و دیدگاهی را که با اندیشه های شیعی، نزدیک تر و سازگارتر است، تبیین و توجیه نماید.
Islamic mysticism has given a high importance to Guardian، Guardianship and the Seal of Guardianship. Western scholars of Islamic mysticism are not of the same view on the last Guardian. This study، reporting the most current views، tries to explain them critically and justify the one more compatible with Shiite's.
خلاصه ماشینی:
"(همان:342) نقد و بررسی دربارۀ دیدگاه پالاسیوس نکاتی قابل توجه است؛اولا این سخن وی صحیح است که ابن عربی خاتم ولایت مطلقه را عیسی علیه السلام میداند و از ظاهر کلمات و تعبیرات وی برمیآید و ازاینرو نقدهای سید حیدر آملی را متوجه خود ساخته است.
نقد و بررسی ایزوتسو دیدگاه ابن عربی را بر اساس نظریه شیعی عبد الرزاق کاشانی در مورد ختم ولایت و خاتم اولیا تفسیر میکند و میگوید:کاشانی شرح جالبی در مفهوم این مقطع آورده است و او محمد صلی الله علیه و آله را خام اولیا میداند؛لیکن آنچه را او انجام داد،در مقام نبی و رسول بود،نه در مقام ولی.
واضح است که ادعای ابن عربی در خاتم اولیای محمدی بودن،متضمن این معنا نیست که پس از وی هیچ ولی خدایی یافت نخواهد شد؛بلکه بدین معناست که بعد از او بهجز عیسی علیه السلام کسی تمامیت اعمال،احوال و علوم نبوی را به ارث نخواهد برد؛همان تمامیتی که از میان انبیا،تنها حضرت محمد صلی الله علیه و آله آن را محقق کرده است.
عثمان یحیی مینویسد:مسأله مهمی مطرح است و آن اینکه ابن عربی،عیسی علیه السلام را خاتم ولایت مطلقه کلیه میداند که در آخر الزمان ظهور میکند و حال آنکه سید حیدر آملی میگوید:ختم ولایت عامه کلیه،مختص به علی علیه السلام و ختم ولایت خاصه محمدیه از آن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است که در آخر الزمان میآید و ابن عربی خاتم ولایت خاصه محمدیه نیست."