چکیده:
بدون تردید عقل و ایمان از مهمترین موضوعات دینی بهشمار میروند و همواره مورد عنایت ویژهء اندیشمندان بودهاند.دیدگاههای گوناگون و کاملا متفاوتی در خصوص رابطهء عقل و ایمان در بین متفکرات و اندیشمندان جهان اسلام و نیز مسیحیت مطرح شده است. هدف ازاین تحقیق ضمن بیان معانی و ایضاح مفهومی،پیشینه و رویکردهای عمدهی به عقل و ایمان در جهان اسلام و مسیحیت،بررسی آن از دیدگاه رسمی جهان مسیحیت کاتولیک است.نتیجه آنکه:اسلام یک دین عقلانی است و درآن،سخن از رازی که معارض عقل باشد در میان نیست.اگرچه دین ممکن است حاوی بسیاری از مطالب فوق عقل باشد،ولی فهم و پذیرش اصول بنیادین دین از راه عقل است.و تعالیم دینی نباید با یافتههای صریح عقلی ناسازگار باشند. برخلاف مسیحیت که نهتنها در اثبات اصول بنیادین خود بلکه در بسیاری از آموزههای خود نیز از خردورزی بیبهره است و به ناچار دست به دامن رازواری شده،به ایمان منهای تعقل تن در می دهد.
خلاصه ماشینی:
"نظر معتدلانه دراین مبحث آناست که عقل افزون بر مفتاح دین بودن نسبت به اصل گنجینه دین مصباح آن نیز هست و منبع معرفتی بشر نسبت به مضامین و محتوای گنجینه دین است،بنابراین اگر اراده و علم الهی مبدأ هستی شناختی دین است،به مدد عقل و نقل میفهمیم که خدا چه چیزی را اراده کرده و چه اموری را در مجموعهء دین قرار داده است؛یعنی عاقل در اثبات اصول اولی دین؛مانند وجود مبدأ،وحدت مبدأ، اسمای حسنای مبدأ عینیت اسما و صفات با هم و با ذات مبدأ و ضرورت ارسال پیامبر و انزال کتاب و مانند آن مبادی و مانی بین و مبین دارد و آن مبانی نباید مورد آسیب قرار گیرد.
در مسیحیت ایمان تنها شرط نجات است انگاه که میخواهند از رابطه ایمان و عقل بحث کنند،بهترتیب اهمیت میگویند: ẓṣ(FAITH AND REASONâþ ùFIDES ET RATIO) بنابراین دراین جا به اجمال به کاربرد واژه ایمان در کتاب مقدس«عهد عتیق و عهد جدید»میپردازیم و در نهایت نظریه رسمی کلیسای کاتولیک و به ویژه جناب پاپ ژان پل دوم تقدیم میگردد: ایمان در عهد عتیق:اگرچه کلمهء ایمان و مشتقات آن مکرر در عهد عتیق(که در واقع کتاب مقدس یهودیان است و مسیحیان نیز آن را میپذیرند)بهکار رفته است و انبیاء را مؤمن معرفی مینماید ولی عهد عتیق به ندرت به بحث ایمان پرداخته است و در آن دستوری برای ایمان آوردن و باور داشتن وجود ندارد و حتی در موردی مانند«به خدای خود ایمان آورید و استوار خواهید شد و به انبیای او ایمان آورید که کامیاب خواهید شد»."