چکیده:
رویکرد دوم،آموزش به ویژه در دورههای عالی دانشگاهی است،اما دامنهء فراگیری هر دو نهایتا برنامههای توسعهء ملی است.این مقاله به توصیف تاریخی دو رویکرد علمی میپردازد که بنیانهای مطالعات ارتباطات و توسعه را در ایران نهادهاند.رویکرد نخست که مدنظر دکتر مجید تهرانیان بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نقطهء عطفی در پژوهش و برنامهریزی ارتباطات و توسعه به شمار میآید،عمدتا بر تبیین مفهومی نو در توسعهء ملی مبتنی است.رویکرد دوم که دکتر کاظم معتمدنژاد بر آن تکیه دارد و به تحولی در آموزش و سیاستگذاری ارتباطی پس از انقلاب میانجامد،با رد الگوهای خطی توسعه،در حوزهء«مطالعات انتقادی»جای میگیرد.اگرچه نقطهء عزیمت رویکرد نخست،پژوهش و نقطهء عزیمت
خلاصه ماشینی:
"او برای تحقق این فرآیند سه شرط را ضروری میداند:نخست آن که هویت فرهنگی و ملی ایران در سیر این تحولات اصالت خود را حفظ کند؛دوم این که زیربنای اقتصادی لازم که در انقلاب صنعتی اول و دوم در کشورهای پیشرفتهء جهان فراهم آمده است،در ایران نیز به وجود آید؛و سوم این که فرهنگ یک جامعهء گشودهء اطلاعاتی که مبتنی بر داد و ستد آزاد و گستردهء اطلاعات با استفاده از تمام رسانههاست،جایگزین فرهنگ محدود و بستهء نظام سنتی شفاهی شود(تهرانیان،5531:9).
او تأکید دارد که در این رویکرد پیروی از نظریهها و الگوهای غربی توسعهء ملی مدنظر است و کشورهای در حال توسعه در کاربرد ارتباطات جمعی و طرز ادارهء آن نیز بدون توجه به شرایط تاریخی و هویت فرهنگی خویش تجربهء ممالک غربی را دنبال کردند و در مدارس و دانشکدههای روزنامهنگاری و ارتباطات جمعی جدید التأسیس خود که اغلب با کمکهای مستقیم و غیر مستقیم ممالک اروپایی و ایالات متحدهء امریکا ایجاد شد نیز از برنامههای آموزشی و ارزشها و معیارهای روزنامهنگاری معمول در غرب تقلید نمودند(معتمدنژاد،8631،005).
دکتر معتمدنژاد با ارزیابی مثبت از کوششهایی که بعد از پایان جنگ عراق و ایران به ویژه در آغاز کار دولت اصلاحات در جهت ایجاد فضای عمومی مساعد توسعهء مطبوعات و سایر وسایل ارتباط جمعی،صورت گرفته است،این نتیجه را یادآور میشود«که بین هدفها و سیاستهای ملی جدید ایران،برای مقابله با «توسعهنیافتگی تعارضآمیز مطبوعات»و فراهم آوردن شرایط تقویت و تحکیم آزادی مطبوعات و تأمین استقلال اقتصادی آنها و نیز بهبود آموزش روزنامهنگاری و پیشرفت استقلال حرفهای آن از یک سو و هدفها و خط مشیهای ارتباطی نوین یونسکو به صورت منعکس شده در اعلامیه سمینار آلماآتا(اکتبر 2991)راجع به پیشبرد وسایل ارتباط مستقل و کثرتگرای آسیایی از سوی دیگر،نوعی همگونی و هماهنگی وجود دارد(همان منبع،06)."