چکیده:
هدف: در انجامه هر دست نبشته، گاه شماره ای وجود دارد که گویای زمان نگارش آن دست نبشته است. برخی از این گاه شماره ها بنا به دلایلی به گاه شماره دیگر دگرگون می شوند، هدف از این مقاله شناساندن این ویژگی دگرگون پذیری در گاه شماره دست نبشته هاست. روش: پژوهش از نوع کتابخانه ای است که به بررسی موردی و توصیف زوایای گوناگون دگرگون پذیری در یک گاه شماره پرداخته می شود و در برخی موارد نیز استناد به نمونه های شناخته شده، می شود. یافته ها: برخی از گاه شماره ها این ویژگی را دارند که یا با اندک دستبردی؛ یا بر اثر گذر زمان و پریشانی دست نبشته؛ و یا شیوه نگارش کاتب، به گاه شماره دیگر دگرگون می شوند و این مساله کار فهرست نگاران، کتابداران و مصححین را مشکل می کند و خواندن آنان به برداشتی نادرست از گاه شماره می انجامد. دگرگون پذیری یک گاه شماره در سه دوره زمانی پیش می آید: 1. هنگام نگارش از سوی کاتب؛ 2. پس از کاتب؛ 3. در هنگام فهرست نگاری و یا تصحیح دست نبشته. دگرگون پذیری هم در گاه شماره های عددی و هم حروفی دیده می شود. برخی از گاه شماره های دگرگون پذیر از این قراراند: سته، سبعه، تسعه، و نیز نشانه جمع «ین» عربی، سیئم(=30) و سیم (=3) و گاه شماره های کوتاه نویسی شده بعد از سال هزار هجری و یا حذف برخی نقطه ها همانند دگرگونی ششصد به سیصد.
خلاصه ماشینی:
"از این رو نخستین پرسشی که پیش میآید این است که آیا این امکان وجود دارد که یک گاه شماره به دلیل همانندی و یا نزدیکی به گاه شماره دیگر دگرگون شود؟این دگرگونی از گاهشمارهای به گاهشماره دیگر را با اصطلاح«دگرگون پذیری»یاد کنیم،(اگرچه از این اصطلاح معانی دیگری نیز مدنظر داریم،اما در اینجا به همین مقدار بسنده میکنیم)در این صورت دگرگونپذیری تنها در گاهشمارههای حروفی وجود دارد،یا عددی،و یا هردو گروه از گاهشمارهها؟آیا تنها برساختگی میتواند یک گاهشماره را به گاهشماره دیگر دگرگون کند؟اگر گاهشمارهای که کاتب نگاشته است را در آغاز«ب» گمان بریم و گاهشمارهای که در فهرست دستنبشتهها گزارش میشودرا در پایان«پ»بدانیم،حال هر دگرگونی را که بر گاهشماره«ب»پیش آمده تا به گاهشماره«پ»دگرگون شده است را در گستره دگرگونپذیری بدانیم،در این صورت آیا میتوان احتمال داد که برداشت ما-به دلیل شیوه نگارش و نزدیکی نگارش میان آن دو حرف-نادرست است؟ باید یادآور شد که در این باره پژوهشگران عرصه نسخهشناسی و یا دانش کتابداری به چنین ویژگی در گاهشمارهها توجه نکردهاند،ازاینرو این مقاله در تلاش است تا به روش تحقیق توصیفی و بررسی موردی به بررسی و شناساندن زوایای گوناگون دگرگونپذیری در یک گاهشماره بپردازد تا به این وسیله دانش موجود درباره گاهشماره دستنبشتهها و دانشهای وابسته آن،بیش از پیش گسترش یابد."