خلاصه ماشینی:
"الف)آمریکا و فتنهء تجزیهطلبانهء شیخ عبید الله کرد(7921 ق) شیخ عبید الله کرد،از عناصر آشوبگر دوران ناصر الدین شاه است که برای دستیابی به اهداف جاهطلبانهء خود،روابط نهان و آشکاری با دولتهای صلیبی روس و انگلیس برقرار کرده بود و در واپسین سالهای قرن 31 قمری،به خاک ایران در منطقهء کردستان و آذربایجان غربی(شهرهای ساوجبلاغ و بناب و میاندوآب و ارومیه)یورش برد و ضمن به خاکوخون کشیدن بسیاری از مردم(اعماز مسلمان و مسیحی)،و وارد ساختن (1).
چگونگی ماجرا به روایت کسروی چنین بود: فرانسه و انگلیس،که در جنگ با آلمان پافشاری بیشتر نموده و همی خواستند از پا افتادن آلمان و همراهانش،بجنگند،چون آشفتگی کار روسیان را دیده و میدانستند که آنان خواه و ناخواه پاپس خواهند کشید و یک بخش میدان جنگ در ایران باز مانده و سپاهی در جلو عثمانیان نخواهد بود،از اینرو به کوشش برخاسته و چنین میخواستند از آسوریان و ارمنیان ایران و عثمانی و قفقاز دستههایی سپاه پدید آورند و زیر دست سرکردگان انگلیس و فرانسه به کار وادارند،و در پیرامون این اندیشه با مارشیمون،پیشوای آسوریان،و با سران و ارمنی گفتوگوها کرده و آن چه میبایست نهاد نهاده بودند،و در همین روزها سرکردگان انگلیس و فرانسه از راه جلفا به خاک ایران درآمده و روانهء ارومی میشدند و در آنجا به کار میپرداختند و چون آمریکا نیز این زمان از همدستان آنان شمرده میشد،میسیونرهای1آمریکایی که در ارومی فراوان و دارای مدرسه و بیمارستان و بنیادهای دیگر میبودند و از سالیان دراز در این سامانها زیسته و به همهچیز آشنایی میدانستند با آنان همدستی میکردند."