چکیده:
هدف این مقاله بررسی دیدگاههای فارابی دربارة نحوة تحصیل سعادت فرد و جامعه است. این نوشتار، با رویکرد تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع اصلی، به بررسی اندیشههای تربیت اخلاقی فارابی پرداخته است. با توجه به اینکه فارابی هم به فلسفة یونان احاطه داشته و هم از مکتب وحیانی اسلام و احادیث ائمه اطهار( بهرهمند بود، اندیشة وی در شرایط کنونی جامعه میتواند راهنمای عمل بسیار خوبی باشد. با اینکه فارابی بیشتر در باب مسائل اجتماعی و سیاسی سخن گفته است، اما فرد و اخلاق را در رأس امور میداند. وی انسان را موجودی مختار و امکان تغییر اخلاق را برای هر فرد ممکن میداند. فارابی انسان را موجودی اجتماعی در نظر میگیرد که دستیابی او به سعادت، بدون تعاون و همکاری با دیگر افراد جامعه ممکن نیست. وی معتقد است که سلامت فرد و جامعه متأثر از هم بوده و با تربیت افراد سالم میتوان به مدینة فاضله دست یافت و در مدینة فاضله است که سلامت اخلاقی و ایمان مردم مصونیت پیدا میکند. از اینرو، اصول و روشهایی را برای تغییر افعال قبیح و ایجاد رفتارهای پسندیده پیشنهاد میکند.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اینکه هدف این مقاله در زمینة اخلاق و تربیت اخلاقی است، ضروری به نظر میرسد که پیش از ورود به مباحث تربیتی، ارزششناسی فارابی و حسن و قبح و فضایل مدنظر او مورد توجه قرار گیرد سپس دلالتهای تربیتی در سه محور اهداف، اصول و روشها بیان گردد.
بنابراین، هدف اصلی تعلیم و تربیت، به ویژه تربیت اخلاقی فارابی، در مورد معرفت شناسی وی، هدایت متربی از مرحلة عقل بالقوه به مرحلة عقل مستفاد است، تا او قابلیت کسب فیض را پیدا کند و به بالاترین مراحل کمال برسد.
به نظر فارابی، سعادت دنیوی مقدمة سعادت اخروی بوده و راه رسیدن به سعادت را تحصیل علم نظری و عملی و همه فضایل میداند و معتقد است که، رسیدن به سعادت، بدون تعاون و همکاری با دیگران ممکن نیست و ناچار انسان برای رسیدن به کمال و سعادت باید با اجتماع و افراد اطراف خود رابطه برقرار کند.
پس عادت وقتی فعال و پسندیده است که فرد از روی عقل و آگاهی و با تحریک درونی تصمیم بگیرد، با تکرار و ممارست آن عمل را برای خود آسان نماید، در این صورت، عادت موجب تثبیت و تحکیم اصول و فضائل اخلاقی میشود.
البته در شرایط کنونی، که به نوعی مفهوم مرزها از میان رفته است، روش مهاجرت به مفهوم مهاجرت جسمی و جغرافیایی توصیه نمیشود؛ چرا که با توجه به استلزامات زندگی امروزه و گسترش رسانههای ارتباطی برای در امان ماندن از آسیبهای تربیتی، لازم است انسان دارای سرمایهای درونی باشد تا با آنچه به او عرضه میشود، فاصله مکانتی اتخاذ کند."