چکیده:
در حقوق بینالملل، کشورها دارای وضعیت حقوقی برابر هستند و براساس این اصل که «برابرها را بر یکدیگر سلطهای نیست»، دولتها از اصل مصونیت بهرهمند شده و به واسطه آن محاکم داخلی نباید نسبت به سایر دولتها، صلاحیت قضایی و یا اجرایی اعمال کنند، مگر در موارد استثنایی از جمله در اعمال تصدیگری، چشمپوشی از مصونیت و غیره. با این همه، کنگره امریکا از سال 1996 با اصلاح قانون مصونیت دولتهای خارجی این کشور، استثنای جدیدی را به اصل مصونیت اعمال حاکمیتی دولتها، تحت عنوان «استثنای تروریسم» افزوده و به محاکم داخلی ایالات متحده صلاحیت قضایی رسیدگی به دعاوی خصوصی علیه دولتهایی که با این کشور رابطه دوستانهای ندارند اعطا کرده است. بهموجب این قانون، دعاوی متعددی علیه جمهوری اسلامی ایران در محاکم امریکا اقامه گردیده و در نتیجه این دعاوی تاکنون حدود 12 میلیارد دلار علیه ایران حکم صادر شده است. در این مقاله قوانین و مقررات امریکا در این خصوص و مغایرت آنها با حقوق بینالملل مورد ارزیابی قرار میگیرند.
State immunity is a principle in customary international law which bars domestic courts from hearing civil claims against sovereign states with some exceptions such as jure gestionis acts, waiver, etc.While the U.S. Foreign Sovereign Immunities Act (1996) generally prevents foreign states from being the subject of lawsuits in domestic courts, the amendments of U.S. Congress to the Act of 1976 exempted those countries having unfriendly relations with the U.S.: from this protection have costed Iran. Judgments entered under this so-called “terrorism exception” against the Islamic Republic of Iran have been totally more than 12 billion dollars so far, with a number of suits still pending. This article studies various U.S. regulations in this regard and also its inconsistency with the rules of international law and at the same time suggests some probable defenses in the U.S. courts which may be applicable in other international courts and Tribunals.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران بهدلیل مغایرت قانون امریکا با حقوق بین الملل از شرکت در جلسات دادرسی اجتناب کرده و در اقدامی متقابل با تصویب«ماده واحده قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولتهای خارجی»مصوب 8731 و اصلاحیه سال 9731 به این دعاوی واکنش نشان داده است،بررسی قوانین و مقررات امریکایی و نحوه دفاع (2) Stethem.
12براساس این قانون،بند جدیدی به بخش 0161 قوانین امریکا اضافه شده است22که برمبنای آن،اموال دولتی که علیه آن دولت طبق ضوابط«قانون استثنای مصونیت سال 8002»حکمی صادر شده است و یا اموال کارگزار یا سازمان تابع آن دولت و یا اموالی که دارای شخصیت حقوقی مستقل از دولت مذکورند و یا منافع آن دولت که بهطور مستقیم و غیرمستقیم از سوی یک شخص حقوقی جداگانه نگهداری میشوند،بدون توجه به اینکه آن دولت خارجی تا چه اندازه بر آنها اعمال کنترل دارد و یا اینکه آن دولت منافعی از آنها کسب میکند یا خیر،مشمول اجرای احکام صادر برمبنای قانون جدید استثنای مصونیت خواهند شد.
1. قابلیت انتساب چنانکه در قانون استثنای مصونیت سال 8002 امریکا به صراحت آمده است،دولتی در قضایای تروریستی (14) United-States v,Yousef,327 F,3d 56(2d Cir,103),available at:http://www/slashlegal.
85 بن سوم)قانون صلاحیت دادگستری محاکم ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولتهای خارجی باتوجه به استدلالهای فوق الذکر تلاش بر آن بود تا اثبات شود قانون استثنای تروریسم ایالات متحده امریکا با حقوق بین الملل مغایرت دارد و اصل مصونیت دولتهای خارجی در اعمال حاکمیتی دولتها را نقض میکند.