خلاصه ماشینی:
"حالا اگر کسی (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویری منسوب به ملاصدرا نپذیرد که برهان میتواند پا به پای شهود برود یعنی به این فرض معتقد شده است که حقیقتی عقلی وجود دارد به طوری که هیچ مفهومی را نمیتوان پیدا کرد لازم آن است حقیقت باشد.
اگر هرآنچه شیخ در این کتاب نوشته دارای صورت منطقی است اولا کار بست عبارات تردیدآمیز و مبتلا به تشبیه چه وقت در برهان مجاز بوده است که شیخ استفاده کرده و ثانیا اگر آنچه شیخ در این فقره گفته دارای صورت منطقی است پس ضرورت و کلیت دارد آن وقت چرا شیخ جای دیگر از همین کتاب در رد اتحاد سخن گفته است؟آیا میشود در یک کتاب همهجا از صورت منطقی بهره برد و به دو نتیجه متفاوت رسید؟عبارت مخالف شیخ در نفس شفا این است:«و ما یقال من ان ذات النفس تصیر هی المعقولات فهو من جملهء ما یستحیل عندی!»419و در ادامه دو صفحه در رد اتحاد دلیل آورده است.
ملاصدرایی که جا به جا در آثارش(و من جمله اسفار)به یاد خواننده میآورد که تنها تنها وجود اصیل است و هر فرقی و هر جمعی به وجود مستند است، و حتی ماهیات را هم جزو«معدومات»میگذارد02چگونه میتواند«عدم»را محقق یک مرتبه وجودی بداند؟ عدم که در حکمت متعالیه که هیچ،در کل فلسفه اسلامی هیچ شیئیتی ندارد چگونه میتواند موجب فرق دو موجود یا دو مرتبه شود؟این عبارت صریح ملاصدرا است:«ان حقیقة الوجود کانت متفقة السنخ و الاصل فی جمیع المراتب المتعینة لا بتعین زائد علی نفسها و جوهرها بل الامتیاز بینها بنفس ما یقع به الاشتراک فیها لا غیر."