چکیده:
برنامه هستهای ایران سالهاست که توجه محافل سیاسی داخلی و نیز مقامات سایر دولتها، سازمانهای بین المللی و محافل سیاستگذاری را در جهان به خود جلب کرده است،اما این مناظرات و زمینههای ظهور آنها مورد بررسی عمیق قرار نگرفته است.هدف از این مقاله شناسایی"دیدگاهها"،"رهیافتها"و"مناظرات"موجود حول این برنامه و بررسی زمینههای ظهور آنها و عوامل بیناذهنی مؤثر در برداشتهای متفاوت از معنا و اهمیت برنامه هستهای ایران است.بهطور خاص پرسشی که این مقاله به آن میپردازد اینکه چه زمینههایی موجب شکلگیری مناظرات داخلی و خارجی درباره برنامه هستهای ایران شده است؟فرضیهای نیز که در پاسخ به این پرسش وارسی میشود این است که مجموعهای از عوامل بیناذهنی و معنایی یا به بیانی دیگر، گفتمانهایی خاص را باید به عنوان زمینه در نظر گرفت.در مقاله حاضر ابتدا مروری بر آثار موجود درباره برنامه هستهای ایران ارائه و رویکردهای مختلف شناسایی میشود.سپس دیدگاههای متفاوت صاحبنظران ایرانی در مباحث هستهای مورد توجه قرار میگیرد و پس از آن زمینههای گفتمانی شکلدهنده به دیدگاههای متفاوت نسبت به برنامه هستهای کشور بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
"برنامه هستهای ایران:تکثر دیدگاهها و زمینههای گفتمانی ناصر هادیان* استادیار گروه روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران (تاریخ دریافت:88/6/15-تاریخ تصویب:88/9/1) چکیده: برنامه هستهای ایران سالهاست که توجه محافل سیاسی داخلی و نیز مقامات سایر دولتها، سازمانهای بین المللی و محافل سیاستگذاری را در جهان به خود جلب کرده است،اما این مناظرات و زمینههای ظهور آنها مورد بررسی عمیق قرار نگرفته است.
در این آثار تأکید بر آن است که ایران در یک محیط ناامن منطقهای قرار گرفته و برای مهار تهدیدات ناگزیر باید قدرت بازدارندگی خود را افزایش دهد و سیاست هستهای آن نیز در همین جهت است.
گفتمان امنیت ملی ایران در سی سال گذشته،تحولات تاریخی مهم روی داده که از دید نخبگان و نیز دانشپژوهان ایرانی زمینههای سیاسی و امنیتی ملی،منطقهای و جهانی ایران را تغییر داده است:انقلاب اسلامی،جنگ عراق علیه ایران،سقوط اتحاد شوروی و حملات تروریستی یازده سپتامبر از مهمترین این تحولات هستند.
این برداشت میتواند توضیحی باشد برای شکلگیری دیدگاه چهارم:اگر ایران در محیطی ناامن قرار دارد و باید برای تأمین امنیت خود به منابع داخلی متکی باشد برنامه تسلیحات هستهای میتواند توجیه شود.
اما برآنند که با توجه به جو خصومتآمیز علیه ایران پیگیری برنامه هستهای یا اساسا باید کنار گذاشته شود و یا حد اقل در چارچوبی محدود به تولید انرژی برای مصارف اقتصادی و پزشکی بسنده شود و امنیت ایران در این شرایط از طریق تقویت بنیه نظامی متعارف و نیز بهبود محیط امنیتی از طرق دیپلماتیک تأمین گردد."