چکیده:
در این مقاله آثار خوشنویسی موجود در دو موقع سلطان یعقوب معرفی و مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. بررسی آثار خوشنویسی در این دو مرقع نشان میدهد که بیشتر آثار موجود در این دو مرقع متعلق به قرن نهم هجری است و نام بیشتر خوش نویسان در منابع معاصر آنها یا در دورههای بعدی آمده است، اما شناسایی آثار مجهول با خوش نویسان بی آوازه برای پیشبرد پژوهش در تاریخ خوشنویسی و خوش نویسان بسیار حائز اهمیت است. مؤلف انگیزههای احتمالی قطعهنویسی و دلایل افزایش قطعات خوشنویسی را که مواد اصلی برای ساختن مرقع است در قرن نهم هجری بیان میکند و از آنجا که رواج خط نستعلیق مهمترین محرک افزایش قطعات خوشنویسی در این قرن به شمار میرود به بررسی وضعیت خط نستعلیق در قرن نهم هجری میپردازد. در این مقاله برای انجام تحقیقات مختلف در زمینهء خوشنویسی از آثار فارسی موجود در این دو مرقع فهرستی ارائه میشود که شامل خوشنویسان؛شاعران؛ آیات قرآن؛احادیث؛سال کتابت؛محل کتابت؛قطعات همانند؛قطعات بریده شده در دو مرقع؛مفردات و مرکبات؛عرضه داشتها؛منابع و مآخذ است. همچنین محتوای در مرقع از نظر نوع خط و تعداد آثار خوشنویسی، نقاشی و کاغذبری؛و تاریخ قطعات،مآخذ اشعار؛رقمهای خوشنویسان در سه جدول ارائه میگردد. در خاتمه مطالبی دربارهء خوشنویسان چند هنری؛رقمهای خوشنویسان و آثار چند خوشنویس بیان میشود و در تکملهء بحث نیز مؤلف به اجمال به بررسی زمان تهیهء اوراق این مراقعات و رابطهء تفاوت اندازهء قطعات اوراق اصلی با صحافی میپردازد.
خلاصه ماشینی:
1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:که تویی(اوحد الدین کرمانی،311) -خوشنویس:شیخ محمد سلطانی 21-02)شماره ورق و اثر خوشنویسی:78 آ،خ 3 -شعر:رباعی،1 ب-ترتیب ابیات:1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:برخیزد(اوحد الدین کرمانی،531) -خوشنویس:؟ 31)اوحدی مراغی(رکن الدین حسین)(د:837 ق) -مرقع شمارهء 3512 خ 31-1)شماره ورق و اثر خوشنویسی:021 ب،خ 1 -شعر:غزل،9 ب -ترتیب ابیات:9.
6-1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:میآورد(سلمان ساوجی،به اهتمام مشفق،364) -خوشنویس:محمد 92-61)شماره ورق و اثر خوشنویسی:801 آ،خ 4 -شعر:قصیده،1 ب-ترتیب ابیات:1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:صفارا/مارا (سلمان ساوجی،61) -خوشنویس:عبد الکریم 92-71)شماره ورق و اثر خوشنویسی:911 ب،خ 1 -شعر:غزل،9 ب -ترتیب ابیات:01.
2. 1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:غم مخور (سلمان ساوجی،به اهتمام مشفق،481-581) -خوشنویس:شیخ محمد 92-12)شماره ورق و اثر خوشنویسی:631 آ،خ 3 -شعر:غزل،1 ب-ترتیب ابیات:1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:میبرد/میدرد (سلمان ساوجی،082) -خوشنویس:عبد الکریم خوارزمی 92-22)شماره ورق و اثر خوشنویسی:831 ب،خ 2 -شعر:غزل،4 ب-ترتیب ابیات:2.
2. 1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:نوروز/فیروز (فقیه کرمانی،671) -خوشنویس:فخر الدین احمد 65-21)شماره ورق و اثر خوشنویسی:58 ب،خ 1 -شعر:غزل،1 ب-ترتیب ابیات:4 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:خوانند(فقیه کرمانی،001) -خوشنویس:؟ 75)عین القضاة همدانی(ابو المعالی عبد الله بن محمد ابن علی میانجی)(د:525 ق) -مرقع شمارهء 3512 خ 75-1)شماره ورق و اثر خوشنویسی:821 آ،خ 2 -شعر:رباعی،2 ب-ترتیب ابیات:2.
1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:ظهور/نور (قاسم انوار،743) -خوشنویس:شیخ محمود 06-41)شماره ورق و اثر خوشنویسی:26 ب،خ 3 -شعر:غزل،1 ب-ترتیب ابیات:1 -کلمات آخر مصراع یا ردیفها:من(قاسم انوار،062) -خوشنویس:عبد الرحیم خوارزمی 06-51)شماره ورق و اثر خوشنویسی:47 آ،خ 1 -شعر:رباعی،2 ب-ترتیب ابیات:2.