چکیده:
استفاده از اراضی بر اساس قابلیتها و توان تولیدی آنها و تهیه طرحهای آمایشی مقرون به صرفه از لحاظ اقتصادی و قابل اجراء، یکی از عوامل مدیریتی مناسب در حفظ منابع جبرانناپذیر طبیعی مانند آب و خاک است. هدف از این مطالعه، ارزیابی طرحهای آمایشی مختلف برای حوزه آبخیز چراغویس و انتخاب مناسبترین و اقتصادیترین آنها با استفاده از فاکتورهای اقتصادی و با توجه به شرایط اقتصادی- اجتماعی ساکنان آبخیز است. به منظور انجام فرآیند آمایش سرزمین از دو روش کمی قیاسی و تخصیص سرزمین چندفاکتوره استفاده شد، که پس از ارزیابی و تعیین توانها از طریق ادغام نقشهها در محیط GISو اولویتبندی کاربریها، دو نقشه آمایشی به دست آمد. ارزیابی اقتصادی دو طرح، بر اساس شاخصهای اقتصادی هزینه استقرار، درآمد ناخالص و منفعت به هزینه صورت گرفت. نتایج نشان داد که شاخص منفعت به هزینه برای طرحهای آمایشی به دست آمده از روش کمی- قیاسی و تخصیص سرزمین چندفاکتوره به ترتیب 043/4 و 54/1 میباشد. لذا با توجه به اینکه یک طرح آبخیزداری زمانی از لحاظ اقتصادی قابل اجرا خواهد بود که شاخص سود به هزینه آن بزرگتر از 1 باشد، هر دو طرح آمایشی مذکور برای منطقه مورد مطالعه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه و قابل اجرا است.
خلاصه ماشینی:
"موقعیت حوزه آبخیز چراغویس در ایران روش تحقیق شناسایی منابع اکولوژیکی در این مرحله، نقشههای مربوط به منابع اکولوژیکی پایدار (ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت جغرافیایی، سنگشناسی یا ژئومورفولوژی، خاک، احتمال فرسایش به دست آمده از مدل EPM، هیدروگرافی، تیپهای گیاهی و تراکم پوشش گیاهی) مورد نیاز برای فرایند آمایش سرزمین، در محیط ILWISرقومی گردید.
کل درآمدهای ناشی از انواع نقشههای آمایشی و کاربری فعلی و شاخصهای اقتصادی مربوط به آنها (هزار ریال) بحث و نتیجهگیری نقشههای آمایشی برای حوزه آبخیز مورد مطالعه بر اساس منابع اکولوژیکی و شرایط اقتصادی - اجتماعی ساکنان آبخیز و با استفاده از مدلهای اکولوژیک موجود به دست آمد، که این نتیجه در راستای مطالعات صورت گرفته توسط محفوظی و همکاران (4)، محسنی ساروی و همکاران (3)، شریفیپور و مخدوم (2) و دارابی و شجاعیان (1) میباشد.
با توجه به اینکه یک طرح آبخیزداری زمانی از لحاظ اقتصادی قابل اجرا است که شاخص سود به هزینه آن بزرگتر از یک باشد (8)، این مطالعه نشان داد که مقدار این شاخص در کاربریهای آتی به روش سیستمی و تخصیص سرزمین چندفاکتوره به ترتیب برابر با 043/4 و 54/1 است، لذا اجرای هر دو طرح آمایشی در این آبخیز میتواند از لحاظ اقتصادی قابل قبول باشد، اما در کاربری فعلی به دلیل استفاده از اراضی، بدون صرف هزینههای اصلاحی و بهرهبرداری بیرویه و همچنین کم بودن هزینه استقرار کاربریها، مقدار این شاخص بیش از حد انتظار و برابر با 8/3 میباشد."