چکیده:
هدف از این تحقیق ارزیابی و تعیین طبقات شایستگی مراتع منطقه فریدونشهر به لحاظ تولید علوفه برای کاربری چرای گوسفند میباشد. جهت تهیه لایههای اطلاعاتی در کلیه مراحل این تحقیق از محیط GIS استفاده شد. اساس کار در مدل تولید علوفه، تعیین نسبت علوفه قابل دسترس دام از کل علوفه تولیدی در هر تیپ گیاهی میباشد که در این بررسی برای تعیین شایستگی تولید علوفه، این نسبت در سه حالت متفاوت محاسبه گردید. در حالت اول علوفه قابل استفاده گونههای کلاس I ، II و III با توجه به ضرایب خوشخوراکی و حد بهره برداری مجاز برای هر گونه محاسبه شد، در حالت دوم حد بهره برداری مجاز برای هر تیپ گیاهی و در حالت سوم فقط علوفه قابل استفاده گونههای کلاس I و II با توجه به ضرایب خوشخوراکی و حد بهره برداری مجاز برای هر تیپ گیاهی تعیین گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در حالت اول میزان ظرفیت چرا 20709 واحد دامی در طول فصل چرا بوده و 98/15 درصد مراتع منطقه در کلاس شایستگی خوب، 50/37 درصد، متوسط و 52/46 درصد در کلاس شایستگی کم قرار دارد. در حالت دوم، ظرفیت چرا 15989 واحد دامی و 96 درصد درکلاس شایستگی کم و در حالت سوم، ظرفیت چرا برابر 3190 واحد دامی و 53/16 درصد در کلاس شایستگی متوسط، 98/15 درصد در کلاس شایستگی کم و 48/67 درصد در کلاس غیر شایسته قرار دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که مهمترین عامل مؤثر در کاهش شایستگی مراتع منطقه کم بودن میزان علوفه قابل دسترس دام به دلیل تولید ناچیز گیاهان کلاسهای I و II، پایین بودن درصد خوشخوراکی و حد بهره برداری مجاز میباشد. با توجه به جمعیت فعلی دام موجود در مراتع منطقه (22170 واحد دامی در طول فصل چرا) و همچنین با توجه به روند تخریب شدید در اثر چرای مفرط، به کارگیری استراتژی که محدودیت بیشتری برای مصرف علوفه توسط دام ایجاد میکند، میتواند در صورت عملیاتی شدن به بهبود وضعیت مراتع منطقه کمک کند.
خلاصه ماشینی:
"اما در زمینه اثرات مقدار برداشت اندام هوایی گیاهان و اثرات ناشی از آن بر روی عملکرد گونههای مرتعی، ظرفیت چرای مرتع و شایستگی مرتع به لحاظ مقدار تولید تحقیقات کمی صورت پذیرفته است و در این زمینه اکثرا حد بهره برداری مجاز به وسیله نظرات کارشناسی برای تک تک گونهها و یا با توجه به حساسیت خاک به فرسایش، وضعیت و گرایش برای تیپ گیاهی تعیین میشود (25).
نتایج شایستگی مدل تولید علوفه در حالت محاسبه علوفه قابل دسترس گونههای کلاس I، IIو III با توجه به ضرایب خوشخوراکی و حد بهرهبرداری مجاز در تیپ گیاهی(حالت دوم) در جدول 6 نتایج حاصل از مدل تولید علوفه برای هر کدام از تیپهای گیاهی موجود در منطقه مورد مطالعه در این حالت آمده است.
نقشه کلاس شایستگی تولید علوفه در حالت محاسبه علوفه قابل دسترس گونههای کلاس I و II با توجه به ضریب حد بهره برداری مجاز در تیپهای گیاهی بحث و نتیجه گیری در بررسیهای مربوط به شایستگی مرتع برای چرای دام به حد بهرهبرداری مجاز اشاره شده است، از جمله در بررسی امیری و رشید (25) در بررسی عوامل مؤثر بر علوفه قابل دسترس دام، به تعیین حد بهره برداری مجاز پرداخت و بیان کرد که عوامل مؤثر در مدل علوفه قابل دسترس حساسیت خاک به فرسایش، وضعیت و گرایش مرتع است."