چکیده:
روسیه در حمله تابستان سال 2008 به گرجستان ادعا نمود که برای حفاظت از جان شهروندان روسی و مطابق دکترین«مسئولیت حمایت»برای جلوگیری از وقوع ژنوسید به زور متوسل شده است. دکترین مسئولیت حمایت،که در سال 2001 از سوی«کمیسیون بین المللی مداخله و حاکمیت دولت» ارائه گردید،تلاشی برای پاسخ به معمای مداخله/حاکمیت بود که جامعه بین المللی در دهه 1990 با آن مواجه بود.این دکترین،که در سال 2005 به تصویب نشست سران کشورهای جهان رسید، مسئولیت اولیه حفاظت از مردم در برابر چهار جنایت عمده شامل ژنوسید،جنایت جنگی،جنایت علیه بشریت و پاکسازی نژادی را بر عهده دولت هر کشور میگذارد.درعینحال،در صورت فقدان تمایل یا توانمندی آشکار دولت مذکور،جامعه بین المللی مسئولیت دارد در چارچوب سازمان ملل و مطابق مقررات منشور برای جلوگیری یا توقف جنایات مذکور اقدام نماید.برخلاف ادعای روسیه،رفتار این کشور هیچگونه مطابقتی با منطق و معیارهای مسئولیت حمایت ندارد و با این هنجار نوظهور قابل توجیه نیست.ادعای روسیه نشان میدهد این مفهوم همچنان با خطر سوءاستفاده از سوی دولتها برای مقاصد یکجانبه و منفعتطلبانه روبهروست و ممانعت از آن تلاشهای جدیتر و هماهنگتری را میطلبد.گزارش اخیر دبیر کل سازمان ملل به مجمع عمومی تحت عنوان«اجرایی کردن مسئولیت حمایت»گامی در این مسیر است.
خلاصه ماشینی:
در بخش دوم ، به بررسي سير تحول و تطور اين مفهوم و جايگاه آن در حقوق بين الملل موجود خواهيم پرداخت تا بتوان به اين سؤال پاسخ داد که آيا دکترين جديد از تکيه گاه لازم براي توجيه و توصيف حقوقي اقدامات و رفتارهاي اعضاي جامعه بين المللي برخوردار شده است ؟ در بخش سوم ، مطابق آنچه که در دو بخش قبلي مورد مطالعه قرار گرفته ، استناد روسيه به اين هنجار نوظهور در توجيه توسل به اقدام نظامي عليه گرجستان مورد کنکاش و بررسي قرار خواهد گرفت و بالاخره ، نتيجه پژوهش مشتمل بر پيامدهاي تأييد يا رد آن جمع بندي و ارائه خواهد شد.
اين گزارش در بندهاي ٢٠١ و ٢٠٢ ضمن تکرار و تأييد اصول و مفاهيم اساسي، معيارها و توصيه هاي عملي گزارش مسئوليت حمايت درخصوص اقدام جامعه بين المللي براي حمايت از قربانيان در بند ٢٠٣ تصريح ميکند: «ما هنجار نوظهور مبتني بر مسئوليت جمعي بين المللي، که براساس آن شوراي امنيت ميتواند در صورت وقوع نسل کشي و ديگر کشتارهاي گسترده ، پاکسازي نژادي يا نقض فاحش حقوق بين المللي بشردوستانه و عدم تمايل يا ناتواني دولت هاي داراي حاکميت در جلوگيري از آن ها، مداخله نظامي را به عنوان آخرين حربه تکليف (13) نمايد، تأييد ميکنيم ».
جهت مطالعه مشروح اين گزارش رجوع شود به : Secretary-General Report, Implementing the responsibility to protect (12 January 2009),A/63/677, available at: http://www.
Secretary-General Report, Implementing the Responsibility to Protect (12 January 2009), A/63/677, available at: http://www.