چکیده:
بهرهوری یکی از منابع رشد اقتصادی بوده که همواره مورد توجه برنامهریزان و سیاستگذاران کلان اقتصادی است.بررسی وضعیت اقتصاد ایران نشان میدهد که بخشی از تحقق نیافتنهای رشد اقتصادی در برنامههای توسعهای،از عدم تحقق رشد بهرهوری به ویژه در نیروی کار ناشی میشود.در این مقاله،ضمن تشریح این موضوع به بررسی ناتوازنی نسبی بهرهوری نیروی کار1 در بخشهای مختلف اقتصادی و همچنین علل شکاف بهرهوری با برخی کشورهای آسیایی با درآمد بالا میپردازد. این مطالعه نشان میدهد که همواره عدم توازن و شکافهای بهرهوری در اقتصاد کشور مشهود است و با توجه به هدفگذاری رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی در افق چشمانداز،تأکید بیشتر به مقوله بهرهوری نیروی کار و عملیاتی کردن آن در برنامههای توسعه،همراه با ملاحظات چالشها و بهکارگیری مناسب از فرصتها،در افق بلند مدت ارتقای بهرهوری نیروی کار و دستیابی به سهم برتر سرمایه انسانی در تولید،ضرورت است.
Productivity, as a basic source for economic growth, plays a significant role in macroeconomic planning and policy making. Studying the status quo of Iranian economy shows that part of economic growth unfulfillment in development plans is due to productivity growth not to be fulfilled; especially in labor Productivity. Furthermore, it discusses relative imbalance of labor productivity in economic different sectors and reasonsof productivity gap in some Asian countries with higher incomes. This study shows obviously that there are always imbalance and productivity gaps in Iranian economy. It is expected to improve labor productivity and to achieve more human capital in production in long run by focusing stable economic growth on Iranian perspective development plans, more emphasizing on labor productivity, and its fulfillment in development plansas well as considering challenges and using good opportunities.
خلاصه ماشینی:
Asian Productivity Organization(APO) از دو متغیر تولید و نیروی کار و یا برایند این دو ناشی شود ولی در عین حال رشد بهرهوری نیروی کار در عمده کشورها در دوره میانی(0002-5991)در سطح پایینتری نسبت به دو دوره قبل و بعد آن است که یکی از دلایل عمده کاهش بهرهوری نیروی کار،برور بحران مالی جنوب شرق آسیا در سال 7991 و پیامدهای آن بر رشد و توسعه اقتصادی کشورهای منطقه بوده است و در این میان،تنها کشورهای چین،ویتنام،کره جنوبی و سنگاپور در یک دوره بلندمدت(6002-0991)متوسط رشد بهرهوری نیروی کار بالای 3 درصد را تجربه کردند که میتواند بیانگر وجود پایداری بهرهوری و نهادینهنسازی آن در کنار رشد بهرهوری دیگر عوامل تولید در ساختار اقتصادی این کشورها باشد.
براساس جدول 3 طی دوره 6002-0002 همواره بخشهای کشاورزی و صنایع کارخانهای از متوسط رشد بهرهوری نیروی کار بالاتری برخوردار بودند و بخش خدمات و سایر بخشها به دلیل وجود اشتغال پنهان و آشکار و کند بودن بهرهوری کار آنها در این دو بخش همواره تأخیر در رشد بهرهوری نیروی کار ملاحظه میشود؛این موضوع یک امر بدیهی میباشد و مطالعات تجربی نیز بیانگر این واقعیت است؛1زیرا بخشهایی از اقتصاد که فرایندهای فناوری و سرریز ناشی از آن آسانتر جذب یا نهادینه شود و حضور بخش دولت در آن کمتر باشد درجه شدت بهرهوری نیروی کار بیش از سایر بخشها خواهد بود و این باعث شکاف بهرهوری میان بخشهای اقتصادی میشود.
جدول 6 روند تغییرات برخی شاخصهای مرتبط با بهرهوری نیروی کار در اقتصاد ایران (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:بانک مرکزی ایران،معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور و مرکز آمار ایران و وزارت کار و امور اجتماعی همانطور که توضیح داده شد طی سالهای 6831-0531 به تدریج روند تغییرات بهرهوری نیروی کار در برنامههای توسعهای مثبت شد که این تغییرات میتواند با شاخصهایی در سطح کلان ارتباط داشته باشد.