چکیده:
اهمیت آشنایی مسلمانان با مناطق گوناگون،کوچنشینی،تجارت و جهتیابی،همچنین ضرورت گسترش اسلام نیز نگرشهای قرآنی به مسائل علمی،موجب گرایش هرچه بیشتر آنان به علوم گوناگون از جمله جغرافیا شد.جغرافی دانان مسلمان سالهای بسیاری را در مسافرت به سراسر سرزمینهای اسلامی سپری کردند و به شرح نکات و دقایق بسیاری دربارهی بعضی نواحی پرداختند.توصیف ابن جامی از اسکندریه،یکی از مهمترین آثار جغرافیای طبیعی قرون وسطاست. در همین رابطه،میتوانیم دانشمندان بسیاری چون بکری،غرناطی، المازنی،منجم،العبدری،ابن جبیر،مغربی و از همه معروفتر ادریسی را نام ببریم که همگی توانستند با تلاش خود،اثرات تمدن اسلامی بر علم جغرافیا را احیا کنند تا ما امروز بتوانیم با افتخار بگوییم، تمدن غرب وامدار تمدن اسلامی و نیز برگرفته از تمدنهای قبل از خود است که هر کدامشان نقش بسیار مهمی در حفظ و تحول تمدن امروزین ما داشتهاند.
خلاصه ماشینی:
"در همین رابطه،میتوانیم دانشمندان بسیاری چون بکری،غرناطی، المازنی،منجم،العبدری،ابن جبیر،مغربی و از همه معروفتر ادریسی را نام ببریم که همگی توانستند با تلاش خود،اثرات تمدن اسلامی بر علم جغرافیا را احیا کنند تا ما امروز بتوانیم با افتخار بگوییم، تمدن غرب وامدار تمدن اسلامی و نیز برگرفته از تمدنهای قبل از خود است که هر کدامشان نقش بسیار مهمی در حفظ و تحول تمدن امروزین ما داشتهاند.
با وجود اعترافاتی که در کتابهای«تاریخ تمدن ویل دورانت» (به ویژه جلد یازدهم)،«تاریخ تمدن اسلام و عرب»گوستا و لوبون و «تاریخ قرون وسطا»نوشتهی آلبرماله و دهها کتاب دیگر آمده است [آزاد ارمکی،6731:61]،تمام تلاش فرهنگ و تمدن غرب این است که اثرگذاری تمدن اسلامتی بر علوم گوناگون را به فراموشی بسپارد و در حد اعلای تصور منصفانهای خویش،تمدن اسلامی را تنها پل واسط و ارتباطی تمدن یونان باستان با اروپای امروزی بداند.
لذا به عنوان کارشناس علوم اجتماعی و با انجام مطالعات قبلی در این زمینه، مبنی بر اثرگذار بودن تمدن اسلامی بر حوزههای گوناگون علوم،در پی گردآوری اسناد و مدارک برآمدم تا با شیوهای علمی و مستند و بدون غرضورزیهای شخصی و نتیجهگیریهای مغرضانه و سرپوش گذاشتن بر واقعیتهای موجود،قدمی کوچک در جهت احیای اثرات ارزندهی تمدن اسلامی بر تمدن و فرهنگ غرب و به خصوص فرهنگ و تمدن دنیای امروز بر دارم.
ق): قدیمیترین نوشتهی شناخته شدهی مسلمانان که دربارهی موضوعات جغرافیا بحث میکند، اثر هشام بن محمد است که خود مرجعی معتبر در تاریخ عربستان پیش از اسلام به شمار میرود.
اگرچه کتاب براساس اقلیمها فراهم آمده،ولی طول و عرض جغرافیایی بسیاری از اماکن بر آن افزوده شده است که کار بازسازی را در نقشهی جغرافیا سهل میکند[نفیس،8631: 52]."