چکیده:
مشارکت سیاسی یکی از معیارهای توسعه سیاسی به طور خاص و توسعه به طور کلی است. هدف
از این تحقیق بررسی و شناخت عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی روستاییان است.
برخی از این عوامل که در نظریات دانیل لرنر، اینکلس و اسمیت، رابرت دال، لیپست و
هانتینگتن به عنوان عوامل نوسازیکننده جامعه و رواجدهنده اشکال جدید رفتارهای
اجتماعی بیان شدهاند عبارتند از: وضعیت اقتصادی، شغل، تحصیلات، ارتباط با شهر،
استفاده از وسایل ارتباط جمعی. علاوه بر این، برخی عوامل روانشناختی مانند احساس
بیقدرتی و اعتماد به دولت به عنوان متغیرهای واسط مورد بررسی قرار گرفتهاند.
فرضیه اصلی تحقیق این است که با بهبود شاخصهای اجتماعی مشارکت سیاسی افزایش یافته
است. این فرضیه در دو بعد مشارکت سیاسی رسمی و غیررسمی مورد بررسی و سنجش قرار
گرفت. روش تحقیق، روش پیمایشی بود که با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام شد. جامعه
مورد مطالعه سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان اشکی حومه شهرستان بوشهر بود. با
استفاده از نمونهگیری چندمرحلهای سه روستای چاه کوتاه، آب طویل و تل اشکی که معرف
سه سطح توسعهیافتگی بالا، متوسط و پایین بودند به طور تصادفی انتخاب شدند. نتایج
تحقیق حاکی است که مشارکت سیاسی غیررسمی همراه با افزایش سطح تحصیلات، ارتباط با
شهر و استفاده از رسانههای گروهی افزایش یافته است. اما مشارکت سیاسی رسمی تنها در
سطح متوسط ارتباط با شهر و تحصیلات ابتدایی بیشتر شده است و پس از آن رو به کاهش
داشته است. به علاوه، مشارکت رسمی همبستگی مثبت بالایی با اعتماد به دولت داشته
است. این موضوع نشان میدهد که مشارکت سیاسی غیررسمی بیش از جنبه رسمی مشارکت با
شاخصهای توسعه و تأییدکننده نظریات نوسازی رابطه دارد.
خلاصه ماشینی:
"از این رو، برخی از سؤالاتی که پاسخگویی به آنها ضرورت انجام تحقیق را ایجاب میکند عبارتند از: ـ عوامل اجتماعی مؤثر در فرایند مشارکت سیاسی کدام هستند و در این میان عوامل اجتماعی متأثر از نوسازی از قبیل تحصیلات، ارتباط با شهر و رسانههای گروهی در جلب مشارکت سیاسی روستاییان چه نقشی دارند؟ ـ عوامل روانشناختی ـ اجتماعی مانند اعتماد به دولت و احساس بیقدرتی در مشارکت سیاسی روستاییان تا چه حد نقش دارند و آیا میتوان در تبیین مشارکت به عنوان متغیر واسط از آنها سود جست؟ ـ آیا بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاییان به افزایش مشارکت سیاسی آنان منجر شده است؟ ـ چه تغییراتی در سطوح و انواع مشارکت سیاسی در اثر فرایندهای نوسازی ایجاد شده است؟ ـ چه گروههایی از روستاییان دارای بیشترین میزان مشارکت سیاسی بودهاند و چه گروههایی مشارکت کمتری داشتهاند؟ مشارکت سیاسی روستاییان تصور اولیه ممکن است این باشد که مشارکت سیاسی مرتبط با شهر و شهرنشینی است و روستاییان کمتر دارای این نوع از مشارکتاند.
بنابراین، شهرنشینی، صنعتی شدن و گسترش رسانههای گروهی و افزایش تحصیلات و رفاه اقتصادی منجر به افزایش سطح مشارکت میشود و ساکنان مناطق شهری بهدلیل برخورداری بیشتر از جلوههای مدرن زندگی، مشارکت بیشتری در حیات سیاسی و اجتماعی خود دارند مطالعات دانیل لرنر (ازکیا 1380: 108)، لیپست (Lipset)، اینکلس (Inkeles) و اسمیت (سو 1378: 57) مؤید این مطلب هستند.
2ـ به نظر میرسد بین نوع شغل و میزان مشارکت سیاسی روستاییان رابطه وجود دارد، به این نحو که مشاغل جدید در بخشهای صنعتی و شهری با مشارکت بیشتری نسبت به مشاغل سنتی کشاورزی همراه است (با استفاده از نظریات لرنر، اینکلس و اسمیت، لیپست)."