چکیده:
با توجه به اهمیت و بسامد بالای استفاده از تکرار در شعر معاصر،در این مقاله سعی شده است به طور دقیق،به کارکردها و نقشهای تکرار در شعر نو توجه شود.بدین منظور،اشعار برخی از بزرگان شعر معاصر مانند سهراب سپهری،فروغ فرحزاد و احمد شاملو مورد بررسی قرار گرفتند و کارکردهای گوناگون تکرار از جهات مختلف در شعر ایشان واکاوی گردید و نتایج قابل ملاحظهای به دست آمد که در متن این جستار،آمده است. «تکرار»در زیباشناسی هنر از مسایل اساسی است و در ادبیات و به خصوص در شعر،نقشی بسزا دارد که در صورت کاربرد مناسب،تکرارها میتوانند بر جنبهی زیباییشناسیک و هنری یک اثر،تاثیرگذار باشند.از سوی دیگر،از دیدگاه سبکشناسی نیز تکرار واژه میتواند بیانگر،سبکشخصی(-شاخصه سبکی) باشد. در شعر کلاسیک،قافیه و ردیف در جایگاه یکی از ارکان شعری حضور دارد؛ اما این قافیه و ردیف-که در شعر معاصر دست و پاگیر محسوب میشود-از جهتی دیگر بروز یافته و عنصر تکرار،جایگزین آن شده است.تکرار در سطوح مختلف(واک،هجا،واژه و جمله یا عبارت)در شعر معاصر دیده میشود و شاعران معاصر،چه برای توسعهی معانی و حسن تاثیر و چه در زمینهی سود جستن از نغمه و آهنگ کلام،از آن بهره بردهاند.روی هم رفته میتوان روش تکرار را پرکاربردترین روش در شعر این دروه دانست که به یکی از مهمترین عناصر زیباییآفرینی در شعر معاصر تبدیل شده است.
خلاصه ماشینی:
"بدین منظور،اشعار برخی از بزرگان شعر معاصر مانند سهراب سپهری،فروغ فرحزاد و احمد شاملو مورد بررسی قرار گرفتند و کارکردهای گوناگون تکرار از جهات مختلف در شعر ایشان واکاوی گردید و نتایج قابل ملاحظهای به دست آمد که در متن این جستار،آمده است.
تکرار ارکان مختلف جمله در شعر شاملو نیز شواهد بسیار دارد و اغلب،نشاندهندهی تکیه و تاکید و یا توجه شاعر بر موضوع و معنی مکرر است و نیز در شعرهای سپید وی،به ایجاد نوعی ریتم و انسجام ساخت شعر،مدد میرساند.
(فرخزاد،8631:513) یا نیما یوشیج در شعر«آی آدمها»با تکرار عبارت«آی آدمها»از پراکندگی و گسیختگی افکار جلوگیری مینماید و شعر را در سمت و سوی مورد نظر خود-که همان هشدار دادن به انسانها برای توجه بیشتر به یکدیگر است-هدایت میکند.
آنچه مسلم است،عمدهترین کارکرد تکرار در شعر معاصر،تامین و تقویت موسیقی است؛اما نباید از نظر دور داشت که حضور تکرار،در تمامی زمینههای تشکیلدهندهی شعر مانند صور خیال،عاطفه و موضوع و مضمون نیز قابل ارزیابی است؛بررسیهایی که در این مقاله در شعر شاملو،سپهری و فروغ،به عمل آمد بیانگر آن است که کارکردهای دیگری نیز میتوان برای تکرار در نظر گرفت که برخی از آنها عبارتند از:ایجاد وحدت بین شاعر و مخاطب،توضیح و تفسیر مضمون شعر،ایجاد خلاقیت و باروری معنا،ایجاد مفاهیم و ترکیبات جدید،ایجاد توقف و مکث برای جلوگیری از سستی شعر،برجستهسازی مضمون،تکرار در جایگاه کانون و مرکز شعر، جان بخشیدن به یک مفهوم یا واژه،ایجاد وحدت لحن و اندیشه،تاکید بر حس درونی شاعر،تدوام بخشیدن به فعل یا حالتی،ایجاد مدخلهای متعدد در شعر،القای معنای خاص از طریق تکرار واجها،حفظ شکل ذهنی شعر و دیداری کردن تصاویر."