چکیده:
گردید که بیشترین پتانسیل صادراتی ایران مربوط به روسیه با 2/147 میلیارد دلار میباشد. مقاله حاضر با هدف برآورد درجه اکمال تجاری و ارزیابی امکان گسترش تجارت بین ایران و کشورهای حوزه دریای مازندران طی دوره زمانی 2007-2003تدوین شده است.جهت برآورد امکان تجارت بالقوه و درجه اکمال تجاری بین ایران و کشورهای فوق الذکر،ازبین روشهای مختلف،از روش مرسوم "کسینوس"3استفاده شده است.نتایج این پژوهش نشان میدهد که در میان کشورهای مورد مطالعه،کشور قزاقستان با کسب میانگین شاخص کسینوس /59.و کشور آذربایجان با کسب میانگین شاخص کسینوس 0/057،به ترتیب دارای بیشترین و کمترین درجه اکمال تجاری بالقوه با ایران هستند،به این معنی که مشابهت ساختار کالاهای صادراتی ایران با ساختار کالاهای وارداتی قزاقستان،بالاتر از سایر کشورهای مورد مطالعه بوده است. در بین این کشورها،قزاقستان بالاترین پتانسیل تجاری با ایران را داشته و زمینه توسعه تجاری ایران با قزاقستان از دیگر کشورهای مورد بررسی بالاتر است.پس از قزاقستان، ترکمنستان در رتبه دوم قرار دارد.ضمنا روند شاخص کسینوس صادرات ایران با واردات آذربایجان و قزاقستان،افزایشی و با واردات ترکمنستان و روسیه،روندی کاهشی بوده است.با ارزیابی 10 کالای برتری که ایران بیشترین پتانسیل صادراتی را با هر یک از کشورهای حوزه دریای مازندران دارا است،مشخص
خلاصه ماشینی:
"و کشور آذربایجان با کسب میانگین شاخص کسینوس 0/057،به ترتیب دارای بیشترین و کمترین درجه اکمال تجاری بالقوه با ایران هستند،به این معنی که مشابهت ساختار کالاهای صادراتی ایران با ساختار کالاهای وارداتی قزاقستان،بالاتر از سایر کشورهای مورد مطالعه بوده است.
ایجاد ترتیبات تجارت ترجیحی بین کشورهای حوزه دریای مازندران میتواند شروعی باشد در جهت توسعه تجارت و گسترش همکاریهای اقتصادی مشترک به ویژه دسترسی به این بازار عظیم برای کالاهای جدید صادراتی ایران.
5. شاخص کسینوس بین صادرات ایران و واردات کشورهای حوزه دریای مازندران درجه اکمال تجاری در واقع میزان تشابه ساختار صادرات یک کشور با واردات کشور دیگر و در حقیقت نشاندهنده امکان تجارت بین کشورها است.
38 به منظور تعیین اکمال تجاری بین ایران و سایر کشورهای حوزه دریای مازندران،شاخص کسینوس برای جریان صادرات ایران و واردات کشورهای دیگر مورد مطالعه در دوره 2007- 2003 محاسبه و در جدول(4)درج شده است.
39 نتایج محاسبات نشان میدهد که دامنه شاخص کسینوس بردار صادرات ایران و واردات سایر کشورهای حوزه دریای مازندران دارای نوسان زیادی است و در بین این کشورها، قزاقستان با 0/59 دارای بالاترین درجه اکمال تجاری و آذربایجان با 0/057 دارای کمترین درجه اکمال تجاری بالقوه با ایران هستند.
این اطلاعات که با توجه به آمار صادرات ایران و واردات کشورهای حوزه دریای مازندران در دوره 2003-2007 به دست آمدهاند نشان دهنده آن است که در کد کالاهای اعلام شده، بالاترین توانهای صادراتی ایران به کشورها نهفته است و با استفاده از این ظرفیتهای استفاده نشده میتوان در جهت گسترش روابط تجاری با این کشورها گامهای توانمندی برداشت."