چکیده:
تاثیر فعالیت های خورشیدی در وقوع زلزله ها، یکی از مهمترین موضوع های است که در سال های اخیر برای پیش بینی درازمدت زلزله ها مدنظر دانشمندان قرار گرفته است.
در این پژوهش، چگونگی رفتار زمانی وقوع زلزله های ایران و آذربایجان و همچنین، میزان ارتباط و همبستگی آنها با تغییرات زمانی فعالیت های خورشیدی با استفاده از داده های میانگین سالانه زلزله های بزرگ با مقیاس بیش از 3 الی 4 ریشتر و داده های لکه های خورشیدی بررسی شد. ابتدا به منظور شناسایی الگوی رفتار زمانی وقوع زلزله های ایران و آذربایجان، چرخه های زمانی غالب در وقوع آنها با استفاده از روش آنالیز موجک و خطوط همبستگی محاسبه و مشخص گردید. سپس، با بهره گیری از انواع روشهای آنالیز طیفی و همچنین، محاسبات آماری (همبستگی) میزان ارتباط و همبستگی بین چرخه های غالب موجود در رفتار زلزله ها ی منطقه و چرخه فعالیت های خورشیدی بررسی گردید.
بر اساس این تحلیل ها، مشخص گردید که دوره های غالب وقوع زلزله های ایران و آذربایجان حوالی چرخه های زمانی 4، 6، 8 و 9 الی 15 ساله ارتباط و همبستگی بسیار نزدیکی با چرخه های زمانی اصلی و فرعی لکه های خورشیدی دارند. یافته های این پژوهش نشان داد که ظهور چرخه های اصلی (11-22 ساله) و چرخه های فرعی (3-4، 6، 8، 11-14 ساله) در زمان وقوع زلزله های ایران و آذربایجان، احتمالا با تاثیر فعالیت لکه های خورشیدی در ارتباط اند.
خلاصه ماشینی:
"براساس این تئوری،تغییرات چرخهای ومشخص موجود در فعالیتهای خورشیدی،بویژه فعالیت لکههای خورشیدی،مبنای اصلیپیشبینی زمان وقوع زلزلهها و همچنین بررسی و پیشبینی تغییرات سایر پدیدههایطبیعی بویژه تغییرات اقلیمی(جهانبخش و همکار،1387:4)محسوب میگردد:بدینترتیب که هرگونه تغییر در خروجی خورشید،احتمالا از طریق تاثیر بر میدان مغناطیسیکره زمین میتواند سبب ایجاد تغییرات در لایههای مختلف آتمسفر و نهایتا در لایهلیتوسفر زمین و وقوع زلزله گردد.
هنگام افزایش فعالیتهای خورشیدی،وقوع پدیدههای انفجاریشدید سبب تخلیه آنی عظیمی از انرژی در ماگنتوسفر زمین و وقوع توفانهای شدید(11)- yssylevtroK dna eejrehkuM مغناطیسی در این محدوده میگردند که ممکن است همانند جرقهای سبب فعال شدنمناطق گسلی فعال در کره زمین و وقوع زلزله گردد،مطالعات اخیر نشان میدهند کهشرارههای خورشیدی نیز در بخشهای درونی خورشید،امواجی شبیه امواج زلزله ایجادمیکنند(کوسویچو12،2006:1 و آرکانگلس و همکاران13،2006:265).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل(9):دوره زمانی مشترک بین لکههای خورشیدی و زلزلههای بزرگ مقیاس در ایران،آذربایجانغربی،شرقی و اردبیل(به ترتیب از چپ به راست) میزان و شدت همبستگی بین دورههای زمانی مذکور در وقوع زلزلهها و لکهها بااستفاده از روش آنالیز طیفی(شدت همبستگی)برای کل ایران و منطقه آذربایجان درشکل 10 نشان داده شده است.
جدول(1):میزان ضریب همبستگی و سطح معنیداری بین دو متغیر زلزلهها و تعداد لکههایخورشیدی در ایران و منطقه آذربایجان (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتایج محاسبات همبستگی نشان داد که مقادیر همبستگی در دورههای غالب ومشترک بین دو متغیر به حداکثر مقدار خود میرسد؛بدین مفهوم که بین افزایش تعدادلکههای خورشیدی طی دورههای زمانی مذکور با افزایش فراوانی وقوع زلزلههای شدیددر کل ایران و منطقه آذربایجان رابطه تنگاتنگ و مثبت معنی داری با ضرایب همبستگیبالا وجود دارد."