چکیده:
خروسلو داغی در شمال غرب ایران، در محدوده سیاسی استان اردبیل و در جنوب جلگه مغان واقع شده است. این ارتفاعات از واحدهای کوهستانی آذربایجان به شمار می آید که به واسطه تغییر روند قرارگیری (غربی - شرقی) از واحد کوهستانی تالش جمهوری آذربایجان (شمالی - جنوبی) و ارتفاعات قفقاز (شمال غرب - جنوب شرق) جدا می گردد. منطقه مورد مطالعه توسط کوهزایی های اواخر پلیوسن و کواترنر چین خورده است. کوهزایی اواخر پلیوسن چین های شدید را به وجود آورده، در حالی که چین خوردگی کواترنر از شدت چندانی برخوردار نبوده است. فرسایش، بعد از تشکیل اشکال ساختمانی سبب شکل گیری ناهمواری های معکوس از جمله ناودیس هوایی شده است. مطالعه ارتباط شبکه آبها با ساختمان زمین، نشان دهنده این واقعیت است که برخی از شبکه های زهکشی با ساختمان زمین شناسی انطباق دارد، ولی برخی از شبکه های موجود در منطقه مورد مطالعه، با ساختمان زمین شناسی هیچ مطابقتی ندارد. عدم تطابق این شبکه ها بیشتر از طریق تئوری پیشینه رود قابل توجیه و تفسیر است. زیرا قبل از تشکیل ارتفاعات خروسلو این منطقه، منطقه ای فرونشسته بوده که رسوبات ائوسن تا پلیوسن در آن انباشته شده و در قسمت جنوب این منطقه، زون بالا آمده مشگین - اهر - که منطقه ای آتشفشانی است - وجود داشته و جریان رودخانه ها از این منطقه بالا آمده (مشگین-اهر) به طرف شمال و دریای خزر بوده است. در اثر کوهزایی های پلیوسن و پلیو - کواترنر منطقه مورد مطالعه بالا آمده و بر اثر این عمل رودخانه ها همچنان به عمل حفر بستر خود ادامه داده اند و این امر سبب شده است که مسیر قبلی خود را حفظ نموده، دره های تنگ را در این ناحیه به وجود آورند.
خلاصه ماشینی:
"یکی ازشاخههای اصلی این شبکه زهکشی از قشلاق صادق تا قشلاق حاج لطف الله با روند غربی-شرقی جریان دارد که بر ساختمان گسلی منطبق است،اما سر شاخههای این شاخه باروند شمالی-جنوبی محور تاقدیس دیکداش را قطع نموده است و چند دره تنگ(کلوز)ایجاد نموده است،بنابراین،شبکه زهکشی از ساختمان زمینشناسی مطابقت نکرده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 7:نقشه ژئومورفولوژی منطقه در منطقه مورد مطالعه شرط اخیر نیز محقق است،چرا که منطقه در اواخر دورهپلیوسن و دوره کواترنر چینخورده است؛بهطوریکه سازند آنچه آقچه گیل( galP متشکل از سنگهای کنگلومرا با قطعات صاف و گرد شده با سیمان ماسهای و به رنگخاکستری مربوط به دوره پلیوسن،سازند آپشرون( paQ که متشکل از لایه شن و ماسهمتعلق به دوره کواترنر و سازند باکو bQ متشکل از رسوبات آب شیرین شامل ماسهآهکی،رس و سیلت رسی با میان لایههایی از توف اسیدی و یپس مربوط به دورهکواترنر توسط حرکات تکتونیکی جوان چین خوردهاند.
بررسی ارتباط رودخانهها با ساختمان زمین نشاندهنده این است که برخی از رودخانهها با ساختمان زمینشناسی حالت عدم انطباق داردکه از جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود:عدم انطباق برزند چای(با روند شمالی-جنوبی)نسبت به محور تاقدیس هاچا کندی؛عدم انطباق رودخانه سمبور چای و سرشاخههای آن در 1/5 کیلومتری شمال روستای زیوه با محور تاقدیس تک داغ،عدمانطباق سر شاخههای شمالی سمبور چای(ناری دره سی)با تاقدیس باغشلو،عدم انطباقرودخانه چشمه دره سی با تاقدیس اورتا داغ و..."