چکیده:
الگوی کشت بخصوص گسترش کشت برنج در سیلاب دشت رودخانه،مهمترین عوامل تغییردهنده پلان مساحتی و مورفولوژی بازه مطالعاتی در طی سالهای اخیر است. .در دوره زمانی 35 ساله نشان میدهد که ضریب سینوسی رودخانه از 1/5 به 1/3 کاهش یافته و طول موج و شعاع دایرههای مماس بر پیچان رودها نیز افزایش یافته است.همچنین بررسیها نشان میدهد که تغییرات هیدرولوژیک،دانهبندی مواد بستر و دیوارهها،تغییرات کاربری اراضی و
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1،موقعیت جغرافیایی مسیر اصلی رودخانه اترک و بازه مورد مطالعه در بخش میانی آن(دولتی،7831،2) مواد و روشها برای بررسی تغییرات مکانی و زمانی بستر رودخانه اترک در بخش میانی،ابزار اصلی پژوهش را عکسهای هوایی سال 6431 با مقیاس 00002:1،تصاویر ماهوارهای و نیز نقشههای رقومی توپوگرافی در مقیاس 00052:1 تشکیل دادهاند.
جدول 1:تغییرات پارمترهای هندسی بخش میانی رودخانه اترک(سال 6431)(دولتی،7831، ص 721 (به تصویر صفحه مراجعه شود) تعداد پیچان رودها-طول خط مرکزی/طول دره تعداد پیچان رودهای اترک در محدوده مورد مطالعه از 205 پیچان رود در سال 6431 به 823 پیچان رود در سال 0831 کاهش یافته است.
بخش عمدهای از پیچان رودهای حذف شده در محدوده قازان قایه تا آق تقه قرار داشته و تعداد پیچان رودهای شکل 3:مقایسه تغییر ویژگیهای پیچان رودها طی دوره زمانی 6431 و 0831 زاویه مرکزی-شعاع دایره زاویه مرکزی به عنوان معیاری برای تقسیمبندی و شناسایی میزان توسعه پیچان رودی یک رودخانه استفاده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به جدول 3 و نیز جداول 2 و 1 هرچند که در هر دو دوره بخش مورد مطالعه رودخانه اترک با توجه به پیشنهاد کورنیش از نظر توسعه پیچان رودی در رده توسعه یافته قرار داشته،ولی میانگین زاویه مرکزی آنها در بخش مورد مطالعه در سال 6431 کمی بیشتر از سال 0831 است.
کاهش طول خط مرکزی،تعداد پیچان رودها، ضریب سینوسی و تغییرات عرضی و مساحتی رودخانه در طول 53 سال گذشته،به خصوص در محدوده قازان قایه تا آق تقه نشاندهنده تحت فشار قرار داشتن خمهای این بخش از رودخانه بوده،وجود بازههای ناپایدار و توسعه و گسترش فرسایش کناری را در این محدوده نشان میدهد."