چکیده:
امروزه ارزیابی عملکرد و یا مدیریت عملکرد در مجموعهها و موسسات مالی از اهمیت ویژهای برخوردار است.ابداع شیوههای نوین ارزیابی عملکرد در موسسات مالی و اعتباری گواه این مدعا است.به کمک فرآیند ارزیابی عملکرد قادر خواهیم بود تا اطلاعات مفید و سودمندی در خصوص چگونگی انجام موثر امور در جهت اهداف تعیین شده به دست آوریم.بررسی مدلهای ارزیابی عملکرد و نیز مطالعات صورت گرفته در این خصوص نشان میدهد که پیرامون«شاخص ارزیابی عملکرد نظام بانکداری اسلامی» تلاش شایستهای صورت نگرفته است.از همین رو،نوشتار حاضر در پی پاسخ به این پرسش کلیدی،به روش توصیفی و تحلیل محتوا،با معرفی«شاخص ربا»گامی را در جهت تدوین«شاخص جامع بانکداری اسلامی»بر میدارد.فرضیه اساسی این مقاله آن است که یکی از راههای اندازهگیری وجود ربا در نظام بانکی توجه به موارد حیلههای ربوی در قراردادهای بانکی است.برای این منظور،در این نوشتار با طراحی جدولی که نشاندهنده درجه انحراف قراردادهای بانکی از حیث ربوی بودن است،و نیز با پیشنهاد دو نسبت«نسبت ارزش قراردادهای ربوی»و«نسبت سود حاصل از ربا»،رهیافتی نو برای تدوین شاخص ربا در بانکداری اسلامی ارائه میشود.
Nowadays, evaluating the performance or performance management of financial enterprises and institutions has special significance. Innovation of new methods for evaluating the performance of financial and credit institutions supports this claim. Through the process of evaluating performance, we can obtain useful information on how to effectively run the affairs for the sake of achieving the established goals. The study of the models of evaluating performance and the inquiries carried out in this field shows that no serious efforts have been made to explore "the evaluation indicator of Islamic banking system operation". Therefore, the present paper, trying to answer this basic question through a descriptive method and content analysis, introduces the "usury indicator" as a first step towards providing a "comprehensive indicator of Islamic banking". The main idea proposed by this paper is that one of the ways of measuring the existence of usury in banking system is to notice the cases of usury devices in bank contracts. To this end, a table which shows the deviance rate of bank contracts which are usury-based has been suggested, and two ratios, i.e, "the ratio of the value of usury contracts" and " the ratio of usury interest" have been proposed in order to provide a new approach to formulate a usury indicator used in Islamic banking
خلاصه ماشینی:
بررسی مطالعات پراکندة صورتگرفته در خصوص بانکهای اسلامی نیز نشان میدهد که عمدة این پژوهشها، مبتنی بر روش «کمل» (و با استفاده از شاخص کفایت سرمایه)، تلاش نمودهاند تا ارزیابی نسبت به عملکرد نظام بانکی اسلامی ارائه نمایند.
از اینرو، محاسبة نسبت کفایت سرمایه برای بانکهای اسلامی پرسشهای بنیادینی را در مورد آن برمیانگیزد؛ پرسشهایی از قبیل: الف) اگر حسابهای سرمایهگذاری سهیم در سود میتوانند به عنوان بخشی از سرمایة سهیم در خطر بانک محسوب شوند، این حد تا چه میزان است؟ ب) سرمایة یک بانک اسلامی (وجوه سهامداران)، در نتیجة وجود حسابهای سرمایهگذاری سهیم در سود، تا چه حد در معرض خطر قرار دارد؟ ج) در صورت عدم تمایز، لازم است چه تمایزهایی را بین حسابهای سرمایهگذاری سهیم در سود محدود و نامحدود قائل شد؟<EndNote No="168" Text=" سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی، محاسبه نسبت کفایت سرمایه برای بانکهای اسلامی، ترجمه صدیقه رهبر شمسکار، بانک و اقتصاد، ش 18، ص 19.
حال، با توجه به مبانی ترسیمشده، میتوان شاخصی را با عنوان شاخص ربا معرفی نمود تا به واسطة آن، بتوان عملکرد نظام بانکی را از حیث ربوی بودن مورد ارزیابی قرار داد.
برای محاسبة نسبتهای مذکور، درصدی از قراردادهای طرف تخصیص منابع بانک را به صورت نمونهگیری طبقهای انتخاب کرده و با توجه به جدولی که بر اساس مبانی نظری این پژوهش (مبنی بر اینکه مسیر تحقق فعالیتهای ربوی در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران، عمدتا، از طریق حیل ربا میباشد) طراحی گردیده است، مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهیم.