چکیده:
جدیدترین و شاید مقبولترین رویکرد در بحثهای توسعه،رویکرد«توسعه انسانی»است که به دنبال بروز پیامدهای منفی توسعه اقتصادی صرف پدید آمد.در راستای این رویکرد، تحقیقات،گزارشها و گردهماییهی زیادی در سطح جهان ارائه شده است.در همین زمینه«سازمان ملل متحد»از سال 1990،هرساله سلسله گزارشهایی درباره«توسعه انسانی کشورهای جهان»منتشر میسازد که طی آن،در صدد آشکارسازی چهره کشورها در زمینه مسائل مختلف انسانی است.از آنجا که معیارها و شاخصهای ارائه شده مبتنی بر انسانشناسی سکولاریسم و لیبرالیسم بوده و تنها بعد مادی مبتنی بر غریزه انسان را شامل میشود.از دیدگاه اسلام،نمیتواند ملاک عمل برای تحقق جامعه توسعه یافته اسلامی قرار گیرد.این مقاله با طرح این پرسش که معیارها و شاخصهای مناسب توسعه انسانی از دیدگاه اسلام کدام است؟با استفاده از روش«تحلیل محتوای منابع نقلی و دینی»و با مراجعه به مبانی،اصول و اهداف توسعه در اسلام و مفهوم توسعه انسانی مورد نظر اسلام، به کشف معیارها و شاخصهای توسعه انسانی پرداخته است و معیارها و شاخصهای واقعبینانه ایمان،تقوا،عمل صالح و وسیله(امکانات مادی زندگی)را پیشنهاد میکند.
Human development" is the most modern and perhaps most acceptable approach in the field of development. It developed after the appearance of the negative effects of absolute economic development. There have been many research projects, reports, and conferences on this approach in the world. Since 1990, the United Nations has issued a series of annual reports on "human development in different countries in the world" in which the real conditions concerning different human questions are stated. Since the proposed criteria and indicators are based on secular and liberal anthropology and include only the material aspect which has to do with man's instinct, they cannot, in the view of Islam, be taken as a guideline to materialize an Islamic developed society. This paper elaborates on the question: what are the appropriate criteria and indicators of human development in Islam? In response to this question deep faith, piety, good deed, and means (i.e. the material ability for living) are proposed as realistic criteria and indicators of human development. To do so, the contents of transmitted and religious resources are analyzed and the foundations, principles and aims of development in Islam and the Islamic concept of human development are reviewed
خلاصه ماشینی:
"/> نیز در مقالة «شاخصهای توسعة انسانمحور در جامعة مطلوب و آرمانی اسلام»، شرط رسیدن به توسعة مطلوب از نظر اسلام را دستیابی بشر به حیات معقول یا حیات طیبه میداند؛ حیاتی که در آن، نیازهای مادی انسان به گونهای تأمین شود که زمینة رشد و تعالی معنوی و رسیدن او به مقام والایی که خداوند متعال بشر را برای آن آفریده است، فراهم شود.
2. بیرون ذاتی بودن: تکیة این گزارش بیشتر بر شرایط اجتماعی است که خارج از ذات انسان است؛ در حالی که توسعة انسانی، به مثابة فرایند فرهنگی، درونذاتی میباشد و با ایجاد تحول و دگرگونی در انسان، موجبات شکوفایی استعدادهای وی را فراهم میسازد.
از مسائل مهم در این تعریف، تعیین هدف توسعة انسانی است با توجه به استعدادها و نیازهای واقعی انسان صورت میگیرد.
تعریف «توسعة انسانی اسلامی» پس از روشن شدن هدف از توسعة انسانی، میتوان آن را در اندیشة دینی اینگونه تعریف کرد: «توسعة انسانی فرایندی است فردی و اجتماعی که طی آن، استعدادهای انسان به منظور رسیدن به کمال حقیقی- قرب الهی- از طریق تأمین نیازهای واقعی به فعلیت میرسد».
این آگاهی و بیداری موجب میشود تا انسان جهانی را که در آن زندگی میکند جدی بگیرد و در مسیر «حیات طیبه» گام بردارد که مقصد آن رسیدن به «لقاءالله» و کسب نشان «خلیفةاللهی» در میان سایر موجودات جهان هستی است.
توسعه انسانی فرایندی است که طی آن، استعدادهای انسان به منظور رسیدن به کمال حقیقی از طریق تأمین نیازهای واقعی به فعلیت میرسد.