چکیده:
یکی از مسائل که در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح و بعضا به بحثی چالشی تبدیل و منجر به صدور بیانیه و موضعگیریهای مقامات رسمی کشورمان گردیده،موضوع معاهدات 1921 و 1940 فیما بین ایران-شوروی و وضعیت حقوقی دریای خزر میباشد. در این مقاله که با عنوان بررسی تحولات نظام حقوقی دریای خزر و اعتبار معاهدات 1921 و 1940 (ایران-شوروی)ارائه گردیده،سعی شده با پرداختن به موضوع معاهدات عینی و ماهیت دائمی و لا یتغیر آنها مگر با توافق اطراف معاهده و بحث جانشینی در قلمرو معاهدات و همچنین تغییر بنیادین اوضاعواحوال،در ابتدا آثار حقوقی ناشی از معاهدات عینی مورد بررسی قرار گرفته و متعاقبت آن به عدمتأثیر جانشینی و تغییر بنیادین اوضاعواحوال بر این معاهدات توجه و در نهایت پس از معرفی معاهدات فوق الذکر و بحث و گفتگو درخصوص ماهیت معاهدات 1921 و 1940 با عنایت به مطالب عنوان شده و اصول مسلم حقوقی چنین نتیجهگیری میگردد که این معاهدات در زمره معاهدات عینی قرار داشته و لذا مسائلی نظیر تغییر بنیادین اوضاعواحوال و یا جانشینی تاثیری بر اعتبار آنها ندارد و بر همین اساس تا زمانی که توافقی خلاف معاهدات قبلی صورت نگرفته این معاهدات همچنانه واجد اعتبار بوده و برای اطراف آن لازم الرعایه میباشند.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله که با عنوان بررسی تحولات نظام حقوقی دریای خزر و اعتبار معاهدات 1291 و 0491 (ایران-شوروی)ارائه گردیده،سعی شده با پرداختن به موضوع معاهدات عینی و ماهیت دائمی و لا یتغیر آنها مگر با توافق اطراف معاهده و بحث جانشینی در قلمرو معاهدات و همچنین تغییر بنیادین اوضاعواحوال،در ابتدا آثار حقوقی ناشی از معاهدات عینی مورد بررسی قرار گرفته و متعاقبت آن به عدمتأثیر جانشینی و تغییر بنیادین اوضاعواحوال بر این معاهدات توجه و در نهایت پس از معرفی معاهدات فوق الذکر و بحث و گفتگو درخصوص ماهیت معاهدات 1291 و 0491 با عنایت به مطالب عنوان شده و اصول مسلم حقوقی چنین نتیجهگیری میگردد که این معاهدات در زمره معاهدات عینی قرار داشته و لذا مسائلی نظیر تغییر بنیادین اوضاعواحوال و یا جانشینی تاثیری بر اعتبار آنها ندارد و بر همین اساس تا زمانی که توافقی خلاف معاهدات قبلی صورت نگرفته این معاهدات همچنانه واجد اعتبار بوده و برای اطراف آن لازم الرعایه میباشند.
Article 11 Boundary regimes A succession fo States does not as such affect: (a)a boundary established by a treaty;or (b)obligations and rights established by a treaty and relating to the regime of a boundary اینکه موضوع دو معاهده مودت و بحرپیمایی منعقده میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی تعیین سرحدات دو کشور در دریای خزر نمیباشد ولی از آنجایی که در آنها حقوق و تعهداتی مرتبط با نظامات مرزی مشخص شده،جانشینی کشورها به آنها خدشهای وارد نساخته و این معاهدات تا زمان توافق کشورهای جدید حاشیه دریای خزر در مورد رژیم حقوقی،همچنان به قوت خود باقی میباشد.
با عنایت به بیانیه وزارت امور خارجه روسیه و یادداشت تفاهم منعقده میان کشورهای عضو جامعه مستقل مشترک المنافع و صراحت بند 3 یادداشت مذکور درخصوص معاهدات مرزی و رژیمهای ناشی از آن میتوان چنین استدلال نمود که کشورهای جانشین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سابق(خصوصا کشورهای حاشیه دریای خزر)یک بار دیگر با امضای این یادداشت تفاهم پایبندی خود به معاهدات 1291 و 0491 اعلام و این معاهدات را معتبر دانستهاند."