خلاصه ماشینی:
دادن تکلیف،نحوهء انجام آن،طرز ادارهء کلاس،نحوهء تدریس و پرسش،ترتیب برخورد با شاگردان و تشویق و تنبیه وی و هزاران عامل دیگر که در گوشه و کنار تدریس و تعلیم خشک علمی نهفته است همه در کار تکوین و تعدیل شخصیت شاگرد و مؤثر است همکاری و علاقمندی به کارهای اجتماعی که یکی از ارکان تعدیل شخصیت افراد است، در کلاس درس و توسط معلم و بدون اینکه خود معلم بخواهد آنرا مطرح سازد،در نهاد شاگردان نفوذ میکند و ریشه میدواند.
رفتار و عوامل پیچیدهای که آنرا تشکیل میدهند؟ رفتار کودک مجموعهء عوامل ناشی از غرائز و امیال نیست،بلکه عوامل دیگری نیز در تکوین و تعدیل آن مؤثرند،بررسی و تجزیه و تحلیل رفتار کودکان باید با در نظر گرفتن تمام عوامل متشکله آن صورت گیرد و این کاری است مشکل و به بررسی دقیق ماهرانه نیاز دارد.
اکنون درباره کسب بصیرت صحبت میداریم: کسب بصیرت از راه معلومات:به تجربه ثابت شده است که معلمان ورزیدهتر و تحصیکردهتر که دید وسیعی دارند بهتر میتوانند در راه کسب بصیرت موفق شوند، معلمانی که بتوانند گروهی از شاگردان خود را تجزیه و تحلیل کنند و با کمک رفتارهای روزانه آنان شاگردان خود را بشناسند،در آزمایشی که درین مورد بعمل آمده است نتیجه کار کاملا رضایتبخش بوده است.
یادگیری به زمان نیاز دارد-گفته شد که یکی از عوامل مهم یادگیری علائق کودک است که ما بوسیله این علائق و مهار کردن آن مطلب یا مطالب جدیدی را به کودک یاد میدهیم،حال اگر کودکی را از محیط خانواده که در آن هرچه میخواسته میکرده برداریم و در یک محیط اجتماعی متفاوت یعنی مدرسه قرار دهیم و از وی توقع داشته باشیم که دیگران را به حساب بیاورد و با ایشان همکاری کند،نتیجه مطلوب نخواهیم گرفت.