چکیده:
دوران صفویه یکی از ادوار مهم تاریخ ایران به شمار میآید،این دوره،هم به لحاظ تأمینکنندهی استقلال و هویت ملی-مذهبی و نیز تأثیر چشمگیر آن در فرهنگ مذهبی جاری ما،حایز ارزش و اهمیت میباشد.شاه اسماعیل اول با کمک طوایف قزلباش از ایرانی پراکنده و از هم گسیخته،که در هر گوشهی آن دولت و طایفهای بود،کشوری یکپارچه با مرزهای جغرافیایی مشخص پدید آورد؛او مرکز حکومت جدید خود را تبریز قرار داد؛اما نزدیکی این شهر به مرزهای امپراتوری عثمانی که خود از نظر سیاسی و دینی،رقیب قدرتمندی برای ایران محسوب میشد،برای موجودیت دولت نوپای صفوی خطرآفرین بود هم چنانکه این امر به اثبات نیز رسید.با حصول به این نتیجه،مقدمات یافتن پایتخت تازه در ذهن اسماعیل اول پدیدار شد و متعاقب آن در زمان سلطنت شاه تهماسب اول،قزوین به عنوان پایتخت این دولت برگزیده گردید.
خلاصه ماشینی:
"(مهدوی،43؛کرزن،ایران و قضیه ایران 27؛ سفرنامههای ونیزیان 783)مؤلف تاریخ عالم آرای عباسی از جمله تاریخنویسانی است که به این نظر معتقد بوده و مینویسد: "چون خطه وان به دست رومیه درآمده به دارالسلطنه تبریز نزدیک بود به جهت پایتخت همایون و مقر سلطنت ابد مقرون دار السلطنه قزوین را اختیار فرموده در آنجا طرح دولتخانه و باغ عالی انداخته اقامت فرمودند،(منشی،69/1) شاردن نیز دلیل انتقال پایتخت را ناتوانی نظامی شاه تهماسب در دفاع از حکومت خود در تبریز در برابر حملات سلطان عثمانی برشمرده و میگوید:«وقتی شاه تهماسب صفوی خود را از دفاع تبریز در برابر تهاجم شاه سلیمان ناتوان دید ناچار پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل کرد.
قزوین این عصر که در دورههای تاریخی به شکل ولایتی مذهبی و پایبند به اصول آیین سنت در برابر حملههای اهالی شمالی ایران سالهای متوالی مقاومت نموده و از نظر سیاسی نیز از این جنبه بیشتر اهمیت یافته بود،در زمان شاه تهماسب اول برای اولینبار به عنوان مرکز حکومت کشوری شیعهنشین برگزیده شد و در این شهر بود که اساس و بنیانهای تشیع توسط دستگاه دینی دولت صفویه بنیان پیریزی گردید و تشیع رشد و نمو خویش را با آمدن علمای جبل عامل لبنان به شکل اساسی آغاز کرد."