چکیده:
رجال نجاشی یکی از کتب اربعه رجالی شیعه است که با ثبت فهرست اسامی مؤلفان شیعه تا نیمه قرن پنجم،خدمت و الایی به تاریخ تشیع کرده است،به گونهای که با مراجعه به آن میتوان به سهم شیعه در تاریخنگاری تا قرن پنجم پیبرد.در این پژوهش،فهرستی از آثار تاریخی شیعه که در کتاب نجاشی از آنها یاد شده،جمعآوری و دستهبندی شده است. این تحقیق شامل دو بخش است:بخش اول،شامل شرححال نجاشی و ارزش کتاب نجاشی است و بخش دوم به تاریخنگاری شیعه در رجال نجاشی میپردازد و بهطور خاص،موضوعاتی چون تاریخ انبیا، ایام العرب و انساب،سیره و مغازی،رجال و شرححالنویسی،تکنگاری،حروب و فتن و مقاتل،فتوح و خراج،تاریخنگاری عمومی،تاریخنگاری ادبی،جغرافیای تاریخی،تاریخهای محلی و فرق و مذاهب را در این کتاب یادآور میشود.
خلاصه ماشینی:
"است؛ 4-شیعه تا قرن پنجم،آثار بسیاری در ابعاد مختلف تاریخ داشته است؛ 5-شیعه در بخش تاریخ قبل از اسلام بیشتر به تاریخ انبیا پرداخته است؛ 6-شیعه در تکنگاریها که بیشترین حجم آثار تاریخی را دربردارد،به سیره اهل بیت علیهم السلام و اصحاب آنها و حوادثی که در تاریخ شیعه رخ داده،پرداخته است؛ 7-شیعه در حروب و فتن و مقاتل به مقاتل ائمه علیهم السلام و اصحاب آنان و نیز قتل عثمان،از این جهت که فتنهای در اسلام ایجاد کرد،توجه داشته است؛ 8-در نگارش تاریخهای محلی و جغرافیای تاریخی،بیشتر به شهرهای مقدس در اسلام پرداخته است؛ 9-بیشترین آثار به ترتیب مربوط به جلودی،ابو محنف،احمد و محمد و خالد برقی(پسر و پدر وجد)شیخ صدوق،جعابی،هشام بن محمد سائل کلبی،ثقفی،ابن عقده و هشام بن حکم میباشد؛ 01-بیشتر کتابها در قرن دوم و سوم نوشته شده است؛ 11-در کتاب نجاشی بیشتر تکیه براین بوده که مؤلفان شیعه را نام ببرد و بسیار دیده میشود که از مؤلفی با این عبارت که«او کتابی دارد»،یاد کرده است؛ 21-در مواردی نمیتوان از عناوین کتابها محتوای آنها را تشخیص داد،لذا نمیتوان ادعا کرد که تمام کتابهای تاریخی مؤلفان شیعه در رجال نجاشی،در این تحقیق ثبت شده است؛ 31-در کتابهای فهرستنگاری قبل از نجاشی مثل فهرست ابن ندیم و معاصر نجاشی چون فهرست شیخ طوسی به کتابهای دیگری برای مؤلفان شیعه اشاره کردهاند که ظاهرا در اختیار نجاشی نبوده است؛ 41-تعداد آثار به ترتیب عبارت است از: 1-تکنگاری،052 اثر 2-حروب و فتن و مقاتل،401 اثر 3-تاریخنگاری ادبی،79 اثر 4-رجال و شرححالنگاری،77 اثر 5-سیره و مغازی،63 اثر 6-تاریخ عمومی،42 اثر 7-ایام العرب و علم انساب،92 اثر 8-جغرافیای تاریخی و تاریخنگاری محلی،03 اثر 9-تاریخ انبیا،51 اثر 01-فرق و مذاهب،21 اثر."