چکیده:
موضوع این مقال دیدگاه ملاصدرا در عرفان و در نتیجه جایگاه ملاصدرا در بین فیلسوفان، متکلمان و عارفان است. حاصل این پژوهش این است که حکمت صدرالمتالهین نه فلسفه بحثی محض، نه کلام یا الهیات گذشتگان و نه عرفان بمعنای سنتی است و در نتیجه ملاصدرا نه یک فیلسوف بحثی محض، نه یک عارف بی اعتنا به مباحث فلسفی و نه متکلمی است که از نقل و جدل فراتر نمیرود، بلکه معرفت و حکمت کامل نزد او آن است که از همه منابع اصیل معرفت، یعنی عقل، وحی و شهود عرفانی بهرمند باشد. عقلی که موید به وحی و شهود عرفانی نباشد ره بجایی نمیبرد و شهودی که بریده از وحی و تاملات عقلانی باشد مصون از شوائب نتواند بود و اتکا بنقل صرف نیز چیزی فراتر از علم تقلیدی نیست. حاصل بهرمندی از همه این منابع معرفت، حکمت متعالیه است که در بردارنده فلسفه متعالیه، الهیات متعالیه و عرفان متعالی است. او میکوشد یافته های فلسفی را شهودی و مشهودات عرفانی را برهانی کند و برای هردو، موید وحیانی بیابد. در این راه وی اصالت و وحدت وجود را برهانی میکند و فلسفه و عرفان را در اساسیترین مسئله مشترکشان به وحدت میرساند. غایت این حکمت نیل به سعادت است. و سعادت و کمال نهایی در تحصیل معرفه الله است که جز با تعقل، تهذیب نفس و پیروی از شریعت بدست نمیاید. بر این مبنا، وی ضمن رد مجادلات کلامی و فلسفی بیحاصل، به نقد عارف نمایانی میپردازد که یا در بعد معرفتی و یا در بعد سلوکی و رفتاری و یا در هر دو جهت دچار لغزشند. بدینسان او هم منتقد کلام، فلسفه و عرفان است و هم احیاگر کلام، فلسفه و عرفان و آن نقد مقدمه این احیاست
خلاصه ماشینی:
"حاصل این پژوهش اینست که حکمتصدر المتألهین نه فلسفۀ بحثی محض،نه کلام یا الهیاتگذشتگان و نه عرفان بمعنای سنتی است و در نتیجهملا صدرا نه یک فیلسوف بحثی محض،نه یک عارفبیاعتنا به مباحث فلسفی و نه متکلمی است که از نقلو جدل فراتر نمیرود،بلکه معرفت و حکمت کامل نزداو آنست که از همۀ منابع اصیل معرفت،یعنی عقل،وحی و شهود عرفانی بهرمند باشد.
حاصل این پژوهش اینست که حکمتصدر المتألهین نه فلسفۀ بحثی محض،نه کلام یا الهیاتگذشتگان و نه عرفان بمعنای سنتی است و در نتیجهملا صدرا نه یک فیلسوف بحثی محض،نه یک عارفبیاعتنا به مباحث فلسفی و نه متکلمی است که از نقلو جدل فراتر نمیرود،بلکه معرفت و حکمت کامل نزداو آنست که از همۀ منابع اصیل معرفت،یعنی عقل،وحی و شهود عرفانی بهرمند باشد.
net عرفان ملا صدرا چه میتوان گفت؟آیا او یک عارف نیزهست؟مشرب ملا صدرا در معرفت چیست:عقلی،نقلی،یا کشفی؟او دربارۀ متکلمان،فلاسفه و عرفاچه میاندیشد؟حکمت متعالیه ملا صدرا چگونهمعرفتی است:کلام،فلسفه،یا عرفان؟خطوط کلیعرفان نظری و عرفان عملی ملا صدرا کدامند؟نظرملا صدرا دربارۀ صوفیان زمانش چیست؟از نظرملا صدرا با چه ملاکهایی میتوان عارفان راستین را ازمدعیان دروغین تشخیص داد؟اینها پرسشهاییندکه پاسخ به آنها دیدگاه و جایگاه عرفانی ملا صدرا راروشن میکند.
عرفان ملا صدرا چه میتوان گفت؟آیا او یک عارف نیزهست؟مشرب ملا صدرا در معرفت چیست:عقلی،نقلی،یا کشفی؟او دربارۀ متکلمان،فلاسفه و عرفاچه میاندیشد؟حکمت متعالیه ملا صدرا چگونهمعرفتی است:کلام،فلسفه،یا عرفان؟خطوط کلیعرفان نظری و عرفان عملی ملا صدرا کدامند؟نظرملا صدرا دربارۀ صوفیان زمانش چیست؟از نظرملا صدرا با چه ملاکهایی میتوان عارفان راستین را ازمدعیان دروغین تشخیص داد؟اینها پرسشهاییندکه پاسخ به آنها دیدگاه و جایگاه عرفانی ملا صدرا راروشن میکند."