چکیده:
بر اساس شریعت اسلام اجرای تدابیر اصلاحی و تأدیبی پس از رسیدن به سن تمییز امکانپذیر است و با رسیدن به بلوغ، امکان مجازات کامل به وجود میآید. بلوغ به عنوان یکی از شروط مسئولیت کیفری به معنای مشهور فقهی آن در میان فقهای امامی، رسیدن به نه سالگی در دختر و 15 سالگی در پسر است. در این مقاله، این نظریه با سیرهی عقلا دربارهی رشد عقلی و اصل عدالت به مناقشه کشیده شده است.
خلاصه ماشینی:
"ظهور ادراک و ارادهی آگاه در فرد تدریجی است، از این رو صلاحیت شخص برای عهدهدار شدن مسئولیت به تدریج کامل میشود و دارای مراتب شدت و ضعف و وابسته به مقدار ادراک فرد از عمل مجرمانه است (زلمی، 1981-1982م،ج1، ص71؛ ( عنصر روانی+ رشد+ اختیار= تقصیر ).
باید توجه داشت که اعطای زود هنگام مسئولیت کامل کیفری پیش از دستیابی به رشد جسمی و عقلی کامل، از حیطهی عدالت خارج است.
ک. به: عدة من أصحابنا عن أحمد بن محمد بن عیسی (اشعری، امامی ثقه) عن الوشاء (الحسن بن علی ، امامی ثقه) عن عبد الله بن سنان (مولی بنی هاشم، امامی ثقه) عن أبی عبد الله قال( إذا بلغ أشده ثلاث عشرة سنة و دخل فی الأربع عشرة وجب علیه ما وجب علی المحتلمین احتلم أو لم یحتلم کتبت علیه السیئات و کتبت له الحسنات و جاز له کل شیء إلا أن یکون ضعیفا أو سفیها( (حدیث صحیح و مسند) هنگامی که طفل کاملا رشد یافت و 13 سالگی را تمام کرد و وارد 14 سالگی شد هر آنچه بر مسلمانان بزرگسال واجب است بر وی واجب میشود چه محتلم شده یا نشده باشد، گناهان و نیکیهایش هم نوشته میشود و انجام دادن هر کاری برای او جایز است مگر آن که ضعیف العقل یا سفیه باشد (کلینی، ج7، ص69).
استناد به ظاهر روایات و پذیرش سن تعیین شده در آنها به عنوان سن رسیدن به ادراک کامل و در نتیجه عهدهدار شدن مسئولیت کامل نه تنها از زنان حمایت نمیکند، بلکه اجماع جهانی با آن مخالف است و جز فقه امامیه آن هم در ایران، در هیچ یک از کشورها و مذاهب دیگر پذیرفته نشده است."