چکیده:
اوقات فراغت عرصهای است که افراد بدون دغدغه و تنش میتوانند ارزشها و علایق خود را نمایان ساخته، قدرت و مقاومت خویش را به نمایش بگذارند و به عنوان نمایندهای از طبقة اجتماعی خود اجرای نقش کنند. لیکن در این زمینه برخی معتقدند جنسیت به مثابة عاملی فراطبقاتی عمل میکند و موجبات تفاوت و ایجاد نابرابری میان زنان و مردان را فراهم میآورد و بدینسان موجب میگردد، اوقات فراغت زنان، مبهم، اندک و منقطع باشد، بیشتر در خانه سپری شود و آمیخته با فعالیتهای خانگی و مادری باشد. مقالة حاضر بر جنسیت به عنوان یکی از تقسیمات اجتماعی که به نابرابری منتهی میشود متمرکز بوده و بر این اساس به بررسی جنسیت به عنوان عاملی در تبیین تفاوتهای اوقات فراغت پرداخته است. تحقیق به روش اسنادی و با استفاده از 43 مقالة علمی پژوهشی و پایاننامه، به شیوة فراتحلیل، این موضوع را مورد بررسی قرار داده، در تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزارهای spss و Comprehensive Meta analysis بهره برده و با استناد به یافتههای توصیفی و همچنین ترکیب کمی نتایج پژوهشهای مورد مطالعه در فراتحلیل، به نتایج ذیل دست یافته است: 1. میزان اوقات فراغت و نحوة گذران آن متاثر از جنسیت است و این موضوع در نحوة گذران اوقات فراغت به شدت محسوس است. 2. میزان اوقات فراغت در مردان بیش از زنان است 3. اولویتهای فراغتی در مردان و زنان متفاوت است؛ به گونهای که در گذران اوقات فراغت زنان، فراغتهای معطوف به خانواده بیشتر مشاهده میشود و بالاترین اولویت برای ایشان، بودن در خانه است و در مردان، فراغتهای حرکتی به ویژه ورزش از اولویت بالاتری برخوردارند و همچنین فراغتهای هدفمند نیز در ایشان بیشتر است. 4. رضایت زنان در زمینة اوقات فراغت از مردان کمتر است.
خلاصه ماشینی:
«تفاوتهای جنسیتی در اوقات فراغت» خدیجه سفیریاستاد و عضویت هیئت علمی دانشگاه الزهرا فاطمه مدیری دانشجوی دکترای جامعهشناسیدانشگاه آزاد اسلامیواحد علوم و تحقیقات تهران (تاریخ دریافت 1389/8/23 تاریخ پذیرش 1389/10/2) کیده: {IBاوقات فراغت عرصهای است که افراد بدون دغدغه و تنش میتوانند ارزش ها و علایقخود را نمایان ساخته،قدرت و مقاومت خویش را به نمایش بگذارند و به عنوان نمایندهای از طبقۀاجتماعی خود اجرای نقش کنند.
در همگان یکسان نیست و بنابر اهمیت موضوع و همگن نبودن آن در افرادمختلف جامعه،بررسی آن در اقشار مختلف و عوامل مؤثر بر این تفاوتها ضروری است،گروهی معتقدند عامل تفاوت در میزان و نحوۀ گذران اوقات فراغت جنسیت است؛بهگونهای که به واسطۀ قرار گرفتن زنان و مردان در لایههای متفاوت اجتماعی که در آن،زنان غالبا در محیط خانه و خانواده به مراقبتهای عاطفی و انجام امور خانگی مشغولهستند و مردان تحت حمایت این حوزۀ خصوصی قرار میگیرند و بهره میبرند،تمایزاتیایجاد میشود و در این مسیر،اشتغال زنان با ایجاد فشار مضاعف و مسئولیت دوگانه ومتضاد،تأهل و به دنیا آمدن فرزند،این تمایز و تفاوتها را تشدید میکند و شاهد بر اینمدعا که جنسیت عاملی مهمتر از طبقه در این زمینه است،آنکه زنانی با پایگاه طبقاتیمتفاوت به کرات در فعالیتهای فراغتی مشابهی مشارکت میکنند.
آیا جنسیت در جامعۀ ما به عنوان عامل تبیین تفاوتها درمیزان اوقات فراغت و نحوه گذران آن مطرح است؟آیا بین میزان فراغت و نحوۀ گذراناوقات فراغت در زنان و مردان اختلاف وجود دارد؟آیا رضایت زنان و مردان از فراغت خویش یکسان است؟آیا اولویتهای فراغتی در زنان و مردان با هم تفاوت دارد؟برایپاسخ به این سؤالات بعد از مرور ادبیات تجربی موضوع در ایران و جهان،به یافتههایحاصل از فراتحلیل مطالعات انجام شده در تحقیق میپردازیم.