چکیده:
در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی زبانی آثار فارابی، رابطه میان ریاست و دوستی یا به بیان دیگر، میان شیوه حکومت (یعنی نوع نظام) و سبک روابط بین اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد. دوستی از جمله مقولاتی است که در تاریخ اندیشه سیاسی، همواره جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این مقوله از دیرباز در یونان با مقولات دیگری چون عدالت، برابری و برادری، جزء فضائل انسانی محسوب می شده است و در ساخت جامعه آرمانی مورد نظر اندیشمند سیاسی مورد توجه بوده است به نحوی که دوستی و پولیس با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ داشته اند. همچنین، ریاست به معنای تدبیر و هدایت یک جمع براساس یک نظام از پیش تعریف شده است که غایت آن، رساندن افراد تحت رهبری به مقصدی است که بر سر آن تآمل فلسفی شده است؛ با استفاده از روش هرمنوتیک مؤلف-زمینه اسکینر، در اندیشه سیاسی فارابی، می توان گفت که میان ریاست و محبت نسبت مستقیم و ارگانیک برقرار است. به دیگر سخن، ریاست مدینه فاضله وقتی می تواند کارآمد و موفق باشد که در بین اتباع، اعضاء و طبقات مدینه رابطه دوستی حاکم باشد. از این منظر، رابطه دوستی یک رابطه یک طرفه نیست؛ دوستی رئیس نسبت به اتباع و به عکس و نیز دوستی اتباع نسبت به یکدیگر.
خلاصه ماشینی:
"بررسی زبانی نسبت دوستی و ریاست در اندیشۀ سیاسی فارابی مرتضی بحرانی1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس ابوالفضل شکوری2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس کیده {IBدر این مقاله تلاش شده است تا با بررسی زبانی آثار فارابی،رابطۀ میان ریاست و دوستییا به بیان دیگر،میان شیوۀ حکومت(یعنی نوع نظام)و سبک روابط بین اشخاص،موردبررسی قرار میگیرد.
فارابی در هر دو کتاب پس از بحث مشرح در باب نظام خلقت و پیدایش اجسامآسمانی و شکلگیری افلاک،به پیدایش انسان و به تبع آن جامعه میپردازد و بر این اساس،درباره مدینه فاضله خود توضیح میدهد و مدینههای مخالف آن را تشریح میکند.
فارابی پس ازتشریح نظام خلقت و پیدایش اجسام آسمانی و شکلگیری افلاک به پیدایش انسان و به تبع آنجامعه میپردازد و بر این اساس،درباره مدینۀ فاضله خود توضیح داده و مدینههای مخالفآن را نیز شرح میدهد.
آنچه مدینه فاضله را از مداین غیر فاضله جدا میسازد،چیزی است که اعضای جامعه،برایرسیدن به آن تعاون دارند،یعنی در حالی که تعاون اهل مدینۀ فاضله،برای رسیدن به سعادت،به عنوان کمال و خیر نهایی،است(همان:97)،اعضای مدینههای غیر فاضله برای رسیدن بهاهدافی چون لذت و تمتع،با یکدیگر تعاون دارند و ازاینرو نیازی به کسب جمیع فضایل دراین راه ندارند(فارابی؛فصول منتزعه:همان).
در واقع،به نظرمیرسد از دید فارابی،وجود یک فرد خیراندیش و مصلح و یا حضور جمعی از این افراد درجامعه،آن را به مدینۀ فاضله تبدیل نمیکند،بلکه این تعاون و همدلی یکایک اعضای جامعهدر راه رسیدن به سعادت حقیقی مورد نظر است که جامعه را به فضیلتی بالاتر از دیگر مدینههانایل میسازد(فارابی؛فصول منتزعه:همان)و رسیدن به کمال غایی مورد نظر ممکن میشود."