چکیده:
زبان فارسی بازمانده فارسی میانه یا پهلوی و آن زبان بازمانده فارسی باستان است. فارسی میانه ترفانی گونه ای از فارسی میانه است که متون مانوی بدان نوشته شده است. به گونه ای از پهلوی اشکانی که متون مانوی بدان نوشته شده است، پهلوی اشکانی ترفانی گویند. عنوان ترفانی منسوب به جایی است که متون مانوی در آنجا یافته شده اند. هدف این مقاله بررسی ساختار دستوری فعل در فارسی میانه ترفانی و پهلوی اشکانی ترفانی و چگونگی تحول آن از صورت ایرانی باستان است.
خلاصه ماشینی:
"3. مضارع اخباری:این فعل در فارسی میانه و پهلوی اشکانی ترفانی از افزودن شناسههای خاص مضارعاخباری به مادهی مضارع ساخته میشود.
اول شخص P P+m-,nam مفرد دوم شخص P P+t-,?ot سوم شخص P P+?s-,?oh/uah اول شخص P P+n?am-,(h)?ama جمع دوم شخص P P a+n?at,(h)?am?sa سوم شخص PP+n?a?s-,n?iw?ah اگر جملهی مفعولی داشته باشد که ذکر شده یا مستتر باشد،پس از مادهی ماضی،صیغهای از فعل مضارع -h(a) ذکر میشود که از نظر شخص و عدد با مفعول جمله مطابقت میکند: مثال از فارسی میانه: در شاهد زیر از فارسی میانه،مفعول جمهل ضمیر ?ot است،و فعل معین ?eh که بعد از مادهی ماضی tx?ob آمده باآن مطابقت کرده است: .
ماضی تمنایی از این صیغه نیز تنها سوم شخص مفرد آن در متون فارسی میانه و پهلوی اشکانی آمده است و از افزودن صیغهیسوم شخص مفرد مضارع تمنایی فعل -h(a) یعنی ?eh در فارسی میانه و ?edneha در پهلوی اشکانی به مادهی ماضیساخته میشود.
5. مضارع اخباری مجهول:این فعل در فارسی میانه و پهلوی اشکانی از افزودن مضارع فعل -wab بودنبه مادهی ماضی ساخته میشود.
5. مضارع تمنایی مجهول:تنها صیغهی سوم شخص آن در متون آمده است و آن از افزودن صیغهی سومشخص مضارع تمنایی فعل -wab ،یعنی h?eb در فارسی میانه و h?ednewab در پهلوی اشکانی به مادهی ماضیساخته میشود.
5. ماضی سادهی مجهول:این فعل از افزودن صیغههای مضارع اخباری فعل -h در فارسی میانه و -h(a) در پهلوی اشکانی به مادهی ماضی ساخته میشود."