چکیده:
هدف این پژوهش، کشف سیستم معانی ذهنی کارکنان ادارات دولتی درباره ی علل عدم پویایی سازمان های اداری، به عنوان هدایتگر کنش های اجتماعی آنان درسازمان هاست. شناسایی زمینه های فرهنگی خاصی که در ایران سازمان ها با آن روبرو هستند، و باز تولید، آن به کنش های سازمانی می انجامدکه، نیازمند به کارگیری رویکرد نظری و روش شناسی خاصی است که این واقعیت را قبول داشته باشد. پژوهش حاضر، با تکیه بر رویکرد تفسیری و پدیدار شناسانه و با استفاده از روش تحقیق کیفی ازجمله، (تئوری بنیادی) انجام شده است. در این پژوهش، داده ها با استفاده از "مصاحبه عمیق" جمع آوری شده و پس از استخراج از ضبط صوت وانتقال آن بر روی کاغذ، با روش "کدگذاری باز" و "کدگذاری محوری" و بر اساس محورهای موجود در چهارچوب مفهومی و پرسش های تحقیق، کدگذاری شده و در نهایت با استفاده از منطق روش شناسی کیفی و از طریق شیوه تحلیل نمونه آرمانی، به تحلیل داده ها پرداختیم. جامعه مورد نظر، کارکنان اداره های دولتی شیراز (1380)، می باشند که در این تحقیق، با تعداد 70 نفر از آنان مصاحبه به عمل آمده است.
نتایج این پژوهش نشان می دهد که، مهم ترین ویژگی بوروکراسی در ایران، شخصی شدن و غیر عقلانی بودن است. در این بوروکراسی، روابط و منافع فردی، بر روابط و اهداف سازمانی برتری دارد. مدیریت بر اساس ضوابط غیر علمی انتخاب شده و عمل می کند. شکل روابط غالب در سازمان ها، روابط غیر رسمی است و نه سلسله مراتب عقلانی (که از طرفی نظارت و کنترل را مخدوش کرده و از طرف دیگر، مانعی جدی در اجرای صحیح قوانین است.) نوع تلقی کارکنان ادارات از سازمان، به نحوی است که احساس مسئولیت عمیق برای تحقق اهداف سازمانی ندارند. در مجموع، ویژگی های غیر عقلانی، بوروکراسی، ایران را به بیماری ضعف و فساد دچار ساخته است که برای رهایی از آن، به بازنگری و دوباره اندیشی منابع فکری، معرفتی، دینی و ارزشی خود نیاز داریم تا از طریق آن بتوانیم سیستم معانی ذهنی مردم را به گونه ای دگرگون کنیم تا کنش های سازمانی در جهتی عقلانی تغییر یابد.
همبستگی یا همخوانی، سعی در ارزیابی روابط بین تعهد سازمانی با متغیرهای رضایتمندی (به طورمثال، رضایت ازمدیریت، عدالت سازمانی شغلی و...) و متغیرهای اجتماعی - اقتصادی (درآمد، سن وسابقه خدمت) دارد. اگرچه هرکدام از این روابط، درقالب فرضیه های تحقیق و با استفاده از تحلیل آماری مناسب ارائه شده است، ولی در نهایت درمدل تحلیل مسیر، براساس مدل مفهومی تحقیق ارزیابی گردیده اند. یافته های تحقیق، حکایت از رابطه مثبت ومعنادار تمامی سطوح رضایت با تعهد سازمانی و رابطه منفی بین بیگانگی سازمانی وتعهد سازمانی دارند. آنچه که دریافته های تحلیل مسیرقابل تعمق، است ضعف توانمندی مدیریت سازمانی، در جلب تعهد سازمانی درگمرکات فارس می باشد. این متغیر، به عنوان متغیر حد واسط بین بسترسازمانی و فرهنگ سازمانی، چنان چه مورد توجه دقیق وعالمانه مدیریت های کلان درنظام اجتماعی قرارنگیرد، باعث دگرگونی سازمانی، در دست یابی به اهداف نظام اجتماعی در ایران می گردد. تا از طریق آن بتوانیم سیستم معانی ذهنی مردم را به گونه ای دگرگون کنیم تا کنش های سازمانی در جهتی عقلانی تغییر یابد
خلاصه ماشینی:
"با بررسی و تحلیل دادهها،به نظر میرسد مهمترین علل رشوهگیری و رشوهدهی در ادارههاعبارتند از: -الگوگیری کارکنان عادی از مقامهای بالای سازمانی و مدیریتها -عدم پیگیری جدی و قانونی فسادهای مالی کلان در سازمانها -ضعف و عدم کارایی سیستم نظارتی و بازرسی سازمانها -عدم تمایل و یا عدم توانایی اغلب مردم در پیگیری قانونی موارد رشوه و فساد مالی در ادارهها -عدم اطلاع و آگاهی مردم از قوانین و مقررات اداری -گسترش روحیه و فرهنگ قانونگریزی -معضلات و پیچیدگیهای قانونی -تلقی برخی از مردم و کارکنان از رشوهگیران،به عنوان افرادی زرنگ و هوشمند -تلقی مردم از رشوه،به عنوان تسهیلکننده و تسریعکننده امور اداری -وجود فشارهای اقتصادی و روانی ناشی از آن بر کارکنان ادارهها به عنوان تسهیلکنندهرشوهگیری -طرز تلقی برخی از کارمندان از رشوه به عنوان حق یا دستمزد -فعال بودن گروههای غیررسمی در رشوهگیری و فساد مالی در برخی سازمانها به صورت گروهی -تغییر ارزشها و نگرش به زندگی -گسترش روحیه دنیاگرایی،رفاهطلبی و مصرفگرایی -افزایش روزافزون ارزش اجتماعی پول در میان اقشار مختلف جامعه -عدم تمایل به کار تولیدی و تمایل به ثروتاندوزی سریع و آسان پاسخگویان بر این باورند که،پارتیبازی نیز به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی و سازمانی،در تمامسازمانهای دولتی موجود است."