چکیده:
این مطالعه در جهت تحلیل ابعاد شخصیت در آثار سعدی و تطبیق آن بـا دیدگاه روانشناسی جـورج کلی انجام گرفت. ابتدا دیدگاه کلی کاملا بررسی و ارزیابی شده است و سپس با توجه به این دیدگاه ، اندیشه سعدی در باره ماهیت انسان مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.آنچه در این مقاله بدان پرداخته شد، بررسی و تحلیل تطبیقی یرخی از اصول تبعی(فرعی) جورج کلی با دیدگاه های شناختی سعدی است. این جستجو به دور از ملاک ارزشگذاری به طور تقریبی به روش مقایسه ای انجام شده است. شیوه پژوهش کتابخانه ای و اسناد پژوهی است. روش تحلیل نیز بیشتر جنبهتطبیقی دارد. ضرورتا بر بسامد نمونه ها نیست اما درطرح و بحث هـر سازه به نمونه های چندی اشاره شده است.گذشته از تفاوتهای اندیشگی و شیوه بیان –که طبیعی به نظر می رسد – یافته های این طرح بیشتر در حوزه های شباهتهای فکری سعدی و کلی است که در بررسی و تحلیل سازه ها به تفصیل آمده است. نتیجه این گونه پژوهشها بازکاوی نو از متن و طرح همسانیهای اندیشگی میان اندیشمندان است که نیز می تواند زمینه ای خوب در هم اندیشی فرهنگها و مکاتب فکری باشد.
خلاصه ماشینی:
"شاید معروفترین سازۀ نفوذناپذیر اختلافات حقانیت میان دو دین یهود و مسلمان است که سابقۀ آن به صدر اسلام باز میگردد: یکی یهود و مسلمان مناظرت کردند#چنانکه خنده گرفت از حدیث ایشانم به طیره گفت مسلمان گر این قبالهی من#درست نیست،خدایا،جهود میدانم جهود گفت به تورات میخورم سوگند#و گر خلاف کنم همچو تو مسلمانم (سعدی،175:1384) شاعر در استنباط نگرش دینی گاه خود نیز دچار چنین ساختار نفوذناپذیری است؛چرا که او پیروان ادیان توحیدی را هم در زمرۀ دشمنان خدا به شمار میآورد: ای کریمی که از خزانۀ غیب#گبر و ترسا وظیفه خور داری دوستان را کجا کنی محروم#تو که با دشمن این نظر داری؟ (سعدی،49:1384) سعدی در تعلق به خاک و میهن،گاه احساسات لطیف و شاعرانهاش را در نهایت استادی و دلبستگی به کار میگیرد(ر ک:سعدی،37:1381 و سعدی،ق،16:1384)اما در اندیشۀ او برجستگی سازۀ«میهنپرستی»را بهتر میتوان دید تا ساختار نفوذناپذیر« هدفمند خود را ادامه دهد:و به همین دلیل با بیانی صریح میگوید: سعدیا حب وطن گرچه حدیثی است صحیح#نتوان مرد به سختی که من اینجا زادم (سعدی،غ،293:1384) 3-5-اصل تبعی تجربه15 بر طبق اصل تبعی تجربه بیشتر اشخاص در معرض تجربههای جدید قرار میگیرند؛ بنابراین،یک سازه اغلب به صورت فرایند آزمونپذیر مناسب ادامه مییابد."