چکیده:
ادب فارسی و ادب عربی از دیرباز در تعاملی بسیار محکم بایکدیگر بوده و شاید اثرپذیری و اثرگیری این دو ادب را در بین هیچ دو ادب دیگری با این شدت و حجم زیاد نیابیم. به گواهی تاریخ، هر دو ادب بر غنای دیگری افزوده و مانایی آن را در تاریخ تضمین نموده اند، از این روست که بحث ادب تطبیقی مابین زبان عربی و فارسی از اهمیت خاصی برخوردار شده و انظار ادب دوستان زیادی را به خود جلب کرده و در رابطه با آن مطالب فراوانی نگاشته شده که قلم را یارای برشمردن آن نیست. در این مقاله در قالب ادبیات تطبیقی و با پشتوانه قوانین آن که همان یافتن ویژگی مشترک آشکار و پنهان بین دو زبان و پدیده تاثیر و تاثر است، با روش کتابخانه ای و مطالعه دیوان متنبی و صائب، اشعار حکمی متنبی عرب زبان و صائب فارسی زبان در موضوع دنیا با بررسی دیوان ایشان و مطالعه کتب مربوط، مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته است. آن چه بیش از همه جالب توجه می باشد اثرپذیری شعر هر دو شاعر از محیط است که باعث القای تجربه ای ویژه به آن دو و متبلور شدن آن در حکمتی خاص است. همین طور، تشابه فرهنگی عمیق و کهن دو زبان از گذشته های دور، و اندیشه دینی هر دو شاعر، باعث تشابه حکم آن ها گردیده است.
Persian and Arabic literature have interacted with each other bilaterally for a long time so their impact on each other has been more than any other literatures. Historically speaking، these two literatures have had an active cooperation which made both of them rich and eternal. For this reason، the topic of comparative literature between Arabic and Persian language and literature is considered as one of the best examples of study in the field of comparative literature.
In this paper، in the form of comparative literature، Mutanabi and Sa’eb’s poems on the subject of the world were compared with each other based on the library methods. One of the most interesting results of the paper was that these two poets were influenced by their environment a lot which provided a special experience to them that manifested itself in a particular maxim.
Deep and ancient cultural similarity of the two languages and similar religious thoughts caused similar sentences and similar maxims between these two sterling poets. The similar subjects found in their poems on the subject of the world were as follows: passing time، deceiving life، the world everlasting grief، lack of attachment to the beautiful world.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله در قالب ادبیات تطبیقی و با پشتوانۀ قوانین آنکه همان یافتن ویژگی مشترک آشکار و پنهان بین دو زبان و پدیدۀ تأثیر و تأثر است،با روش کتابخانهای و مطالعۀ دیوان متنبی و صائب،اشعار حکمی متنبی عرب زبان و صائب فارسی زبان در موضوع دنیا با بررسی دیوان ایشان و مطالعۀ کتب مربوط،مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته است.
جلال الدین محمد بلخی نیز قریب به همین مضمون در مثنوی خویش آورده است: {Sمرسگان را عید باشد،مرگ اسب#روزی وافر بود،بیجهد و کسب کسبS} (دامادی،1371 ه،ص 10) مرگ اسب باعث خوشحالی سگان است؛زیرا روزی خود را بدون تلاش و زحمت به دست آوردهاند،خوشحالی یکی نتیجۀ اندوه دیگری است و این همان مفهوم موردنظر متنبی است.
نظامی نیز در مفهومی نزدیک به مفهوم ابیات این دو شاعر،میگوید: {Sجهان را نیست کاری جز دورنگی#گهی رومی نماید گاه زنگیS} (حیدری ابهری،1383،ص 138) 6-2-غم دنیا متنبی: {Sو من تفکر فی الدنیا و مهجته#أقامه الفکر بین العجز و التعبS} (العکبری،پیشین،ج 1،ص 96) &%00424TTAG004G% کسی که در این جهان و جدایی خویش از آن بیندیشد،این اندیشه او را در میان ناتوانی و رنج نگاه دارد.
مولوی نیز در بیان این مضمون چه خوش سروده و چه تمثیل زیبایی آورده: {Sزین دیگ جهان یک دو سه کفلیز چو خوردی؛# باقی همه دیگ،آن مزه دارد که چشیدیS} ابن رومی5میگوید: {Sرأیت طویل العمر مثل قصیره#إذا کان مفضاه إلی غایة تریS} (به نقل از:العکبری،پیشین،ج 1،ص 150) عکبری مینویسد: «این سخن(بیت متنبی)از جنس سخن حکیمان است که گفتهاند،پایان حرکات فلک نظیر آغاز آن است و در عالم آنچه در حال رشد و نشو و نماست، مانند آن چیزی است که از بین رفته،البته در حقیقت نه در حس."