چکیده:
برقراری تعادل اقتصادی، همواره از اساسیترین دغدغههای اقتصاددانان و سیاستگذاران
اقتصاد بوده است.
اقتصاددانان کلاسیک بر این باور بودند که اقتصاد در بلندمدت و بدون دخالت دولت، به
خودی خود به سوی تعادل در اشتغال کامل گرایش دارد. این در حالی است که بیشتر
اقتصاددانان به تبع کینز و به دنبال بحرانهای ایجاد شده در اقتصاد، عدم تعادل و
ضرورت سیاستگذاری برای برقراری تعادل را پذیرفتهاند.
آموزههای شریعت اسلامی و چارچوب ارائه شده از سوی آن برای اقتصاد، از آن حکایت
دارد که نظام اقتصادی اسلام به گونهای طراحی شده است که در صورت شکل گرفتن فرهنگ
اسلامی و اجرای این آموزهها، بسیاری از اهداف مورد نظر برای این نظام عملی خواهد
شد و همانند تفکر کلاسیک، اقتصاد به سمت تعادل در اشتغال کامل حرکت خواهد کرد.
در نظام اقتصادی اسلام، بحث سیاستگذاری فقط در دو مورد مطرح میشود:
1. در موارد بروز حوادث طبیعی و تهاجم دشمن خارجی و اعمال فشارهای اقتصادی از خارج
از مرزها
2. هنگام محقق نشدن جامعه اسلامی آرمانی و کوتاهی افراد از عمل به وظایف شرعی و
اخلاقی.
در نظام اسلامی برای تربیت و جهتدادن رفتارهای اقتصادی مردم در مسیر برقراری
تعادل، دو نوع احکام الزامی و احکام تشویقی مقرر شده است.
احکام الزامی به منظور ایجاد حداقلهای نظام، و احکام تشویقی در جهت رسیدن به
وضعیت مطلوب و آرمانی طراحی شدهاند.(1)
eht rof snrecnoc niam eht fo eno neeb syawla sah muirbiliuqe cimocE taht deveileb stsimonoce lacissalc ehT .srekam-ycilop sdna stsimonoce dna yllacitamotua muirbiliuqe tnemyolpme lluf ot sdnet ymonoce.ecnerefni tnemnrevog tuohtiw
gniwollof ،stsimonoce ynam ،seimonoce emos ni derucco sisirc nehW snoitnevretni tnemnrevog rof deen eht degdelwonkca evah eseneyK.ecnalab a niatta ot seicilop tcerid ot redroni
taht swohs ymonoce eht rof krowemarf s'ti dna sgnihcaet cimlsI ehT saw erutluc ciamlsI fi taht yaw a hcus ni dengised si redro cimalsI slaog deviecnoc eht fo tsom decrofni erew sgnihcaet s'ti dna detpoda dnet dluow ymonoce eht deveileb slacissalc sa dna dezilaer eb dluow muirbiliuqe tnemyolpme lluf sdrwot
ycilop revo etabed eht htiw slaeed redro cimonoce cimalsI ehT:sesac owt ni gnikam
،ymene lanretxe na yb thgualsno na ،retsasid larutan a fo esac nI .1.sredrob eht edistuo morf dezicrecxe erusserp cimonoce na dna
did slaudividni dna dezilaer ton si yteicos naipotu cimalsI na nehW .2.snoitagilbo cimonoce dna larom reiht yb ediba ton
owt era ereht ،metsys cimonoce cimalsI eht ni ،taht seugra retua ehT gniveihca sdrawot ruoivaheb cimonoce s'elpeop tcerid ot selur fo sepyt.muirbiliuqe
.selur yrotagilbO .1
.selur gnigaruocnE .2
na rof sisab yrossecen eht niatta ot dengised era selur yrotagilbo ehT na ezilaer ot decudortni era seno gnigaruocne eht elihw ،metys cimalsI ni liated ni deiduts era selur eseht fo htoB .etats elbarised dna laedi.repap_siht
خلاصه ماشینی:
آموزههای اسلام و چارچوب ارائه شده از جانب این شریعت برای اقتصاد، حکایت میکند که نظام اقتصادی اسلام به گونهای طراحی شده است که در صورت عمل به آنها، همانند تفکر کلاسیک، اقتصاد بهطور خودکار به سمت تعادل در اشتغال کامل حرکت خواهد کرد و سیاستگذاری فقط در دو مورد مطرح میشود: 1.
دفاع از حقوق کارگر بهبود وضعیت تولید، از عوامل اساسی شکوفایی اقتصاد، و از طرفی، نیروی کار، یکی از ارکان اصلی تولید است؛ بدین جهت در دین اسلام، به کارفرمایان و صاحبان کار درباره حفظ و رعایت حقوق کارگران سفارش فراوانی شده است.
از امام موسی کاظم علیهالسلام در این باره نقل شده است: کسی که درپی روزی حلال برای تأمین زندگی خود و خانوادهاش میرود، مانند کسی است که در راه خدا جهاد میکند؛ پس اگر برای او حادثهای پیش آید که از کار بازماند، گذران زندگی خانوادهاش به عهده خدا و پیامبر او [= دولت اسلامی [است و اگر فوت کند، پرداخت بدهی او را امام بهعهده میگیرد و اگر نپردازد، گناه آن به عهده او است؛ زیرا خداوند متعالی فرموده: «همانا صدقات برای فقیران و درماندگان و کارگزاران زکات و ...
حر عاملی: وسائلالشیعه، ج 12، باب 17 و 18 و 19 از ابواب مقدمات تجارت؛ محمدباقر مجلسی: بحارالانوار، ج 3، ص 86 و ج 10، ص 109 و ج 77، ص 228؛ عباس قمی: سفینةالبحار، تهران، انتشارات اسوه، 1374 ش، ج 2، ص 624؛ دیلمی: الفردوس، بیروت، دارالکتب العلمیة، الاولی، 1406 ق، ج 2، ص 2940، ح 188.