چکیده:
در دادگاه های کیفری بین المللی اختصاصی، در فرآیندی با عنوان آماده سازی شاهد، تحت تاثیر سنت حقوقی رایج در نظام کامن لا، به طرفی از اصحاب دعوا که شاهدی را فراخوانده است، اجازه داده می شود که پیش از زمان ادای شهادت در دادگاه، جلساتی را با شاهد برگزار نموده و مفاد ادله وی را با او مرور نماید. ایده تاسیس واحد بزه دیدگان و شهود، در نخستین پیشنهادات ارائه شده به کمیته مقدماتی مطرح شد. دیدگاه های متعارضی در باره این موضوع وجود داشت که آیا این واحد، صرفا می بایست در دبیرخانه تاسیس شود و یا اینکه یک واحد مجزا نیز برای شهود در دادسرا ایجاد گردد. در کنفرانس رم، دیدگاه غالب این بود که واحد بزه دیدگان و شهود به مجموعه دبیرخانه تعلق یابد ، تا بتوان بی طرفی عملکرد آن را تضمین نمود. برخی از دولت ها، تاسیس چنین واحدی را خواستار شدند، اما مشخص ننمودند که به کدام بخش از ساختار دیوان تعلق داشته باشد. تعداد کمی، نقشی را در خصوص حفاظت از شهود برای دادستان قائل شدند. در مقاله حاضر، موضوع آماده سازی شهود در پرتو مطالعه آراء صادره از دیوان کیفری بین المللی بررسی می گردد. قابلیت یا عدم قابلیت اجرای این فرآیند در دیوان با مطالعه رویکرد قضات آن نهاد، در دو رای صادره در این زمینه آشکار خواهد گردید.
خلاصه ماشینی:
گفتار نخست : نخستین رویکرد به آماده سازی شهود در دیوان کیفری بین المللی در جلسه رسیدگی مورخ ٢٦ اکتبر ٢٠٠٦ شعبه اول مقدماتی به ریاست کلود جوردا (Claude Jorda) و در پرونده دعوای دادستان علیه تامس لوبانگا دایلو (Thomas Lubanga Dyilo)، نخستین بار موضوع ادای شهادت یک شاهد در دیوان کیفری بین المللی مطرح گردید و نماینده دادستان در آن جلسه ، موضوع را بدین صورت طرح نمود که دادستان از تنها شاهدی که مقرر است در جلسه تأیید اتهامات لوبانگا فراخوانده شود، جهت آنچه که عرفاً از آن به عنوان آماده سازی یاد می شود، دعوت نموده است و مایل است جلسات آماده سازی را با این شاهد طی چند روز برگزار نماید.
para ,٢٠٠٦ Nov ٨ ,Pre-trial Chamber I) اهدافی که بیان گردید، از طریق سه اقدام ذیل که از نظر دادستان ، مشمول تعریف رویه آماده سازی شاهد نیز می گردند، به دست خواهند آمد: «١) اجازه دادن به شاهد برای خواندن اظهاراتش و نیرو بخشیدن به حافظه خود در خصوص ادله - ای که اقامه خواهد کرد.
شعبه می تواند بنا بر درخواست دادستان یا وکیل مدافع متهم یا بنا بر تقاضای شاهد یا بزه دیده یا نماینده حقوقی وی ، در صورت داشتن [نماینده ]، یا به ابتکار خود و پس از مشاوره با واحد بزه دیدگان و شهود، به گونه مقتضی ، و با در نظر گرفتن دیدگاههای بزه دیده و شاهد، تدابیرویژه البته بدون اینکه محدود به این موارد شود، همانند تدابیری برای تسهیل ادای شهادت بزه دیده یا شاهد آسیب دیده ، طفل ، شخص کهنسال و یا بزه دیده خشونت جنسی ، براساس پاراگراف های ١ و ٢ ماده ٦٨ را دستور دهد.