چکیده:
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونی برگرفته شده از شرع مبین، دارای اصولی است که اجرای آنها میتواند جامعهای آرمانی را ساماندهی و زمینه رشد و تعالی همهجانبه برای شهروندان را فراهم آورد. از جمله این اصول، اصل هشتم قانون اساسی با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» است که دقیقا برگرفته از قرآن و سنت و منطبق بر هدف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران میباشد. اما همواره در مقام اجرای قوانین و احکام دینی، موانعی وجود دارد که بخشی از آنها، مربوط به اجرا و بخشی مربوط به مقاومت برخی افراد و برخی نیز ناشی از دشواری خود عمل است. در مورد این اصل هم موانعی وجود دارد که مسئولان امر بایستی آنها را با شیوه مناسب خودش برطرف سازند تا بستر مناسب برای تحقق آنها مهیا گردد. آسیبهای عمده عدم اجرای اصل هشتم عبارتند از: آسیبهای معرفتی، روانی، آسیبهای قانونی و قضایی. این مقاله با رویکرد نظری، ضمن تبیین جایگاه امر به معروف و نهی از منکر از منظر دینی و جامعهشناسی، به برخی از مهمترین موانع و آسیبهای عدم اجرای این اصل، با هدف بسترسازی برای احیای این اصل قانون اساسی و در نتیجه، زمینهسازی برای رشد و تعالی جامعه میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"امر به معروف و نهی از منکر، همان حکم دینی و واجب الهی است که به عنوان «نظارت همگانی» باید در جامعه اسلامی به اجرا درآید تا زمینه برپایی سایر واجبات مهیا گردد، امنیت برقرار شود، کسب و کار مردم حلال گردد، حقوق افراد تأمین شود و در سایه آن، از دشمنان انتقام گرفته شود.
عوامل عدم اجرای امر به معروف و نهی از منکر تأکید بر اجرای اصل هشتم قانون اساسی که در واقع، اجرای دو ضروری دین بوده و از لوازم و شرایط مسلمانی است، تأکید بر رعایت ارزشها و هنجارهای دینی و جلوگیری از رواج و گسترش بدیها و اماته منکر و نیز تشویق و ترغیب بر انجام خوبیها و احیای معروفهاست.
از یکسو، انسانها بر اساس حقوق اساسی خود که مورد تأیید عقل و عرف و نیز قوانین هر جامعهای از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز هست، در کلیه امور مربوط به خود آزاد هستند و از سوی دیگر، امر و نهی نیز از امور پذیرفته شده و عقلانی است که البته با آزادی اشخاص در تقابل میباشد.
از اینرو، امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک هنجار دینی و یک امر واجب، افراد را با نقش خود در رابطه با تکلیف و حقوق آشنا کرده و آنان را موظف به رعایت انتظارات نقش میکند و این مهم، موجب میشود تا افراد وظیفه و تکلیف خود را انجام داده به سمت تشکیل جامعهای سالم حرکت کنند؛ زیرا جامعهای سالم است که در آن بین تکالیف و حقوق یک رابطه و همبستگی متقابل وجود داشته باشد."