خلاصه ماشینی:
"خوراسمیا رقیه فراهانی فرد کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی (به تصویر صفحه مراجعه شود)جغرافیای تاریخی خوارزم نویسنده:مهدی سیدی،با همکاری نادره سیدی و اشرف الساداتمیر کمالی تهران:بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار،چاپ اول،1388،248صفحه کتاب جغرافیای تاریخی خوارزم،تلاشی در خور برای شناخت جغرافیای تاریخی خوارزمو نقش این منطقه در طول تاریخ ایران است.
1 نگارنده،این کتاب را به یک مقدمه و هفت فصل با موضوعات ذیل تقسیم کرده است: فصل اول:ولایت خوارزم؛ فصل دوم:مراکز خوارزم؛ فصل سوم:چهل شهر و آبادی بزرگ ولایت خوارزم؛ فصل چهارم:جیحون و مسیرها و شعبات آن؛ فصل پنجم:ولایات و بیابانهای مجاور خوارزم؛ فصل ششم:شاهراههای خوارزم؛ فصل هفتم:فرهنگنامهی جغرافیای تاریخی خوارزم.
در آن دوره این شهر دارای دروازه و بارو و کهن دژ،برجهای دفاعی و سنگاندازبود3،چنان که در دورهی ساسانیان نیز خوارزم از ثغور مهم بود و پادشاه آن یکی از چهارمرزبانی بوده که خسرو اول نصب میکرده است.
28از آن پس تا حملهی مغول با همیننام،مرکز آن ولایت و محل استقرار دودمانها و حکامی چون مأمونیان،آلتون تاشخوارزمشاه و اعقابش و پایتخت خوارزمشاهیان نیز بود،به همین سبب به آن خوارزم نیزمیگفتند بعد از خرابی و بازسازی این شهر توسط مغولان،گرگانج را اورگنج خواندند وتا اوایل سدهی یازدهم هجری با همین نام مرکز ولایت خوارزم و شهری مهم در ارتباطبا تجارت اروپا و آسیای مرکزی و حتی چین بود.
33 خیوه،خیوق چهارمین مرکز ولایت خوارزم بود و چون بر سر شاهراه مرو و آمل(اموی)به خوارزم و شهر گرگانج قرار داشت،از سدههای سوم و چهارم/نهم و دهم نامش بهعنوان شهری مهم در منابع جغرافیایی ذکر شده است."